Sel barndomsheimen for å få fleire unge til den fråflyttingstrua bygda

– Det er nødvendig å gje slipp på hus når unge tilflyttarar eller unge herifrå ønsker å etablere seg i bygda. Eg vil gjerne bidra til at det.

Det seier Arne Steinnes.

Han er i ferd med å leggje huset han vaks opp i ut for sal.

Barndomsheimen i Kåfjorddalen i Nord-Troms blir besøkt av storfamilien i cirka to veke om sommaren. Elles står det tomt.

Steinnes, som sjølv bor og jobbar i kommunen, vil no heller at huset skal bli heimen til unge sambygdingar.

Han veit at kvar gong kommunen er på jakt etter fagfolk, er bustad den store utfordringa.

– Det er eigentleg nok hus her. Men det er snakk om å gjere dei tilgjengeleg for folk som vil bu her.

Difor meiner han fleire bør slutte å sitte på husa sine.

– Husa blir ikkje meir verdt. Dei forfell om dei blir ståande ubrukt, seier han.

• Les også: Bustadmangel i distrikta: Lena og Gøran har leita i fire år.

1 av 3 hus utan bufast eigar

Meir enn kvar tredje bustad i Nord-Noreg er utleige, brukast som hytte eller står tom. Andelen er høgare enn landsgjennomsnittet.

Det viser ein rapport frå Kunnskapsbanken Nord-Noreg.

I rapporten går det fram at Loppa i Finnmark er den kommunen i nord som har flest einebustader som ikkje er busett av eigar. Her gjeld det så mykje som 50 prosent av bustadane. Kvænangen er nummer to på lista, med 48 prosent. Moskenes i Nordland er nummer tre med 47 prosent.

NRK har tidlegare fortalt om Lena og Gøran frå Alta som har leita etter ein bustad i Nord-Troms-kommunen Kvænangen i fire år.

Kvænangen-ordførar Kai Petter Johansen (SV) er lei av at omkring halvparten av bustadane i kommunen blir brukt til fritidsføremål.

No ber han fleire med tomme hus gjere som Steinnes – i heile Nord-Noreg.

– Prøv å få selt bustadane til folk som ønsker å bu her. Gje husa nytt liv. Eg veit det er mange følelsar knytt til bustader som har vore lenge i familien. Men prøve å gje huset og nye bebuarar framtida dei fortene.

Han meiner at det ikkje hjelper med gratis barnehage, skattefordelar, sletting av deler av studiegjeld eller at det er billigare å bu i distrikta, om folk ikkje finn seg tak over hovudet.

– Mangel på bustader er den største hemskoen for utvikling i landsdelen. Det råkar alle delar av samfunnet når vi ikkje klare å få folk busett, seier Johansen.

Det same seier ordføraren i nabokommunen Nordreisa, Hilde Nyvoll (Ap).

– Vi ser at fritidsbustadar blir ståande mykje tomme. Særleg der kor bustader blir ståande ubrukt, er det frykteleg synd. Dei står og forfell, og kunne blitt brukt av andre, seier ho.

• Les også: Marius (27) flytta to veker for tidleg – gjekk glipp av 50.000 kroner.

Minister ber folk få lys i husa

Situasjonen i Nord-Troms er ikkje eineståande.

Ikkje nok med at mange bustader står tomme, brukast til korttidsutleige eller fritidsbustadar, opplever Troms ei byggekollaps. Det viser ein tal NRK har henta inn frå kommunane.

– Det er også stor mangel på egna bustader i distrikta. Det er utfordrande i mange distriktskommunar no, fordi ein ikkje har nok egna bustadar. Vi må få opp takta i bustadbygginga.

Det seier kommunal- og distriktsminister Erling Sande (Sp).

Han ønsker også at fleire skal gje slepp på bustadane dei sitt på.

– Det må vere eit mål at det er lys i husa. For det er vel ei utfordring at det står mange tomme hus.

Men han vegrar seg frå å oppfordre til sal.

– Vi må både frigjere fleire av dei husa som blir brukt lite, og vi må få fleire til å leige ut, seier ministeren.

Utfordring med korttidsutleige

Utleige er også korttidsutleige. Fleire stader bidrar det til at unge slit med å kome seg inn i bustadmarknaden. Derfor har SVs Torgeir Knag Fylkesnes gått i bresjen for å regulere reglane for Airbnb- og korttidsutleige.

Norstat har gjennomført ei måling for NRK kor folk er spurd om dei er einige eller ueinige:

Også stortingspolitikar Sandra Borch (Sp) meiner ein bør sjå på moglegheiter for å regulere korttidsutleige.

– Eg meiner turisme først og fremst er positivt for Nord-Noreg og kommunane. Men for unge folk som ønsker å kome seg inn på bustadmarknaden, har det blitt ei stor utfordring.

– Særleg der vi ser at større selskap som eigar fleire utkonkurrerer unge bustadkøyrarar, seier ho.

• Les også: Kampen om bustadane: – Airbnb er i ferd med å bli eit stort distriktsproblem.

Opplevde slitasje med korttidsutleige

Tilbake i Kåfjord tar Arne Steinnes opp potet ved barndomsheimen. Han håper at det er ein ny familie som gjer det neste haust.

Han har allereie prøvd å leige ut bustaden for Airbnb.

– Det auka slitasjen veldig mykje meir enn for langtidsutleige. Summen av mine siste utleigar gjekk i minus. Da sat eg heller huset tomt.

Steinnes seier at han synest det er veldig fint om huset kan brukast permanent av nokon andre.

– Huset er med å bere litt av mi historie vidare sjølv om det gir ein ny familie ein ny heim.

Men vel så viktig er det for han at bygda får tilflyttarar. Og at det er lys i husa.

– Det begynner å bli ei aldrande befolkning. Vi har fått nokre yngre naboar, men rundt om staden er det ille at mitt hus står og er beksvart frå august og til midnattssol kjem tilbake. Eg ønsker at naboane mine skal sjå at det er lys i vindauga.

• Ein distriktskommune i Troms skil seg ut. Eirik og familien bygger mot straumen.