Tom Balgaard / NRK
Anne Eskild, overlege ved Kvinneklinikken på Ahus
– Alle kvinner bør ha lik rett og høve til å få barn i sine fruktbare år. I dag diskriminerer foreldrepengeordninga unge kvinner, og staten gir mest til dei som har mest frå før. Viss det er eit politisk ønske om at fleire skal kunne få eit tredje (eller fjerde barn), kan skattelette og auka kontantoverføringar til slike familiar vere eit tiltak.
Fredrik Hansen
Tuva Moflag, Arbeidarpartiet
– Vi har ingen strakstiltak for å snu trenden, først og fremst treng vi meir kunnskap om kva som skal til for at norske kvinner og familiar faktisk får alle dei barna dei ønsker seg. Vi trur ein del av dette kan komme av økonomi og bustad. Ønska til familiane om kva som skal vere på plass ved familietilvekst, med tanke på bustadstørrelse og talet på soverom, har nok endra seg dei seinare åra.
Skaperkraft
Joakim Magnus, leiar for Skaperkraft
– Filosofen Jonathan Sacks hevdar dei låge fødselstala kjem av sekulariseringa. Når ein kultur mistar «trua», klarer den ikkje å reprodusere seg sjølv. Kvifor? Fordi barn inneber mange og store offer. Religiøse samfunn forstår nødvendigheita av forsaking. Men ikkje ein sekulær og individualistisk konsumeringskultur. Om Sachs har rett, skal det meir enn politiske løyvingar til for å snu utviklinga.
Agenda
Hilde Nagell, rådgivar i tankesmia Agenda
– Fallande fødselstal er ein av vår tids store utfordringar. Å få barn er ikkje som å velje om ein vil bygge på huset eller kjøpe ny bil. Det handlar om optimisme og framtidstru, kjensler og overskot. For dei eller fleste blir det bestemt av heilt andre ting enn privatøkonomi. For mange er det ikkje eingong eit val. Derfor fungerer politikk som inneber meir pengar til barnefamiliar dårleg.
CFWESENBERG
Mats A. Kirkebirkeland, rådgivar i Civita
– Årsaka til «fødselsparadokset» er usikkert, men det vi ser er at menn ønsker færre barn enn kvinner. Altså kan det tenkast at menn «held» noko igjen. Det er verd å prøve tiltak retta mot enkeltgrupper, som økonomiske støtteordningar for studentar som får barn, og offentleg støtte til oppgradering av bil. Slike tiltak kan innførast i avgrensa form før tiltaket blir innført i større omfang.
Amanda Iversen Orlich
Kjersti Toppe (Sp), barne- og familieminister
– Utviklinga i fødselstala bekymrar meg, og eg synest det er uforståeleg at fødselstala fell meir og er lågare i Noreg enn i våre naboland. Det bør vere ein viss balanse mellom generasjonar i eit samfunn, og med denne utviklinga blir vi veldig mange eldre og få barn. Å få barn er eit personleg val, men myndigheitene kan legge til rette for at folk får dei barna dei ønskjer seg.
Simon Skjelvik Brandseth / NRK
Olaug Bollestad, KrF
– Når det er så stor forskjell mellom talet på barn familiar ønsker seg, meiner eg vi har svikta familiane. Vi vil gi småbarnsforeldre rett til å jobbe redusert med lønnskompensasjon. Vi treng eit meir familievennleg samfunn som lèt folk få alle barna dei ønsker, når dei ønsker. Derfor vil KrF innføre foreldrepengar for alle slik at det blir lettare å få barn når ein for eksempel studerer.
Høyre
Silja Ekeland Bjørkly, fylkesleiar i Vestland Høgre
– Dagens fødselstal er eit stort problem. Vi må gjere det enklare for unge vaksne å få barn tidlegare, og at fleire får barn nummer to og tre. I tillegg til tiltak som auka barnetrygd, skatteletttar, fleire og billegare bustadar, må vi ha ei kulturendring som gjer det meir akseptert å få barn tidlegare. Dette er ikkje noko vi politikarar kan vedta, men noko vi som samfunn må jobbe med over tid.
John Andre Samuelsen
Lan Marie Berg, MDG
– Det er på høg tid å ta tak i dette. Samfunnet har blitt rikare dei siste 40 åra, utan at vi har fått meir fritid. Tidspresset går særleg utover kvinner. Studiar viser at krysspresset mellom jobb og familieliv fører til stress, utbrentheit og depresjon hos kvinner. Arbeidstidsreformer med meir fleksibilitet trur eg er viktig for å gjere det mogleg for familiar å få så mange barn som dei ønsker.
SUNNIVA TONSBERG GASKI
Hanne Charlotte Schjelderup, leiar Jordmorforbundet NSF
– Vi skal ikkje langt tilbake før vi hadde mykje høgare fødetal, og vi la betre til rette for mange barnefødslar i Noreg. Det viser at det er mogleg å snu utviklinga. Da må vi sørge for at vi har nok jordmødrer i arbeid, og at Noreg er eit av dei tryggaste landa i verda å føde i. Fødslar er den viktigaste verdiskapinga vi har, og vi har ikkje råd til å trakke feil her.
Den norske jordmorforeining
Lena Henriksen, Den norske jordmorforeining
– Gode og likeverdige tenester innan fødselsomsorga er viktige, og ei auka satsing på desse tenestene kan føre til at familiar får fleire barn. I den nye helseplanen blir det skissert opp gode planar, men det står att å sjå om desse blir sette i verk. Heile Noreg skal ha ein god og trygg svangerskap-, fødsel- og barseltid, og vi saknar ei skikkeleg satsing på dette.
Telemarksforsking.no / Telemarksforsking
Knut S. Vareide, seniorforskar Telemarksforsking
– Nedgang frå 1,98 til 1,40 på 14 år er dramatisk og rokkar ved føresetnadene i dei nasjonale framskrivingane. Det som verkar sikkert er at den naturlege befolkningsveksten i Noreg vil bli negativ om ikkje mange år. Den store jokeren er kva nettoinnvandringa vil bli. Det kan godt tenkast at innvandringa blir stor nok til at folketalet i landet aukar, sjølv om det blir negativ fødselsbalanse.
Privat
Vegard Skirbekk, demograf ved FHI
– Lågare fødselstal representerer ei rekke utfordringar, og vil krevje omstillingar av institusjonane våre, blant dei arbeidsmarknads- og pensjonsreformer. Men det finst ingen alternativ til befolkningsaldringen, og det politiske svaret på utviklinga er i første omgang å tilpasse seg.
OsloMet
Einar Gulbrand Øverbye, Institutt for sosialfag, Oslo Met
– Demografiutvalet har heilt rett. Og ettersom det er kommunane som finansierer det aller meste av tenestene i velferdsstaten (som eldre er storkonsumentar av), blir det ein skvis av dimensjonar, særleg i fråflyttingskommunar.
English (US)