Lilly Andreassen (93) er død: – Ho har fullført livsoppgåva si

Sei det med roser og ikkje med ord, for kjærleik blomstrar der rosene gror.

Det sa Lilly då publikum først møtte henne, i dokumentaren «Omsorg bak lukka dører».

Rosa var Lillys favorittblomst. På ei kiste i Alfaset kapell låg det onsdag ein stor, hjarteforma krans av raude roser.

– Raudt var yndlingsfargen hennar. Så då synest eg det var eit fint punktum, å sette det raude i fokus, seier dottera Ira Elvebakk.

Saman med næraste familie og venner tok ho farvel med mor si. Lilly døydde etter ei tids sjukdom, fortel Ira.

– Empati og kjærleik er viktigare jo eldre du blir. Ho fekk det til slutt.

Sette eldreomsorg på dagsorden

Mange blei kjende med Lilly Andreassen i Brennpunkt-dokumentaren om eldreomsorg, som blei send på TV for snart to år sidan.

Her blei det vist korleis da 90 år gamle Lilly ikkje fekk tilstrekkeleg hjelp frå heimetenesta.

Med skjult kamera dokumenterte NRK at ho fleire dagar fekk lite eller ingen mat. I tillegg viste opptaka at ho ikkje alltid fekk hjelp med medisinar, pleie og kledning.

Ho hadde 21 ulike pleiarar heime hos seg i løpet av 16 dagar. Og ho blei gradvis sjukare og meir einsam.

Lillys historie gjekk landet rundt.

– Å sette fokus på eldreomsorg er så viktig, og det skal vi aldri slutte med. Eg trur det har betydd mykje for veldig mange at vi torde å stå fram, seier dotter hennar.

Kondolansar og konsekvensar

NRK har spurt nokre av dei som lét seg berøre av Lillys historie om kva ho har betydd for eldreomsorga – og om korleis det blir jobba for å hindre at eldre i dag opplever det same som henne.

– Lilly har betydd enormt, og ho har verkeleg fullført livsoppgåva si.

Lise Fjeldstad

Skodespelar

– Eg skulle gjerne vore i bisettinga og lese eit fint dikt til henne, seier Lise Fjeldstad.

Skodespelaren blei ei tydeleg stemme i debatten som oppstod i kjølvatnet av dokumentaren.

Ho meiner framleis ikkje det «skin» av norsk eldreomsorg. Samtidig håpar ho at auka bevisstheit for korleis det faktisk står til, kan bidra til endringar.

– Lilly gav eit ansikt til den verkelegheita mange opplever, og det vi såg var forferdeleg, nedverdigande og brutalt. Eg håpar nokon til slutt tok seg av henne på ein menneskeleg måte.

– Lilly blei på mange måtar ansiktet utetter for eldreomsorga.

Jan Christian Vestre (Ap)

Helse- og omsorgsminister

– Eg er glad for at ho fekk vere på ein sjukeheim der ho treivst godt dei siste åra, skriv Jan Christian Vestre til NRK.

Helse- og omsorgsministeren skriv at historia til Lilly har fått mange i Noreg til å stille spørsmål ved korleis vi kan sikre at alle eldre får ein verdig, trygg og god alderdom.

Dette inneber å ruste kommunane til å ta vare på mangfaldet av eldre, ifølge Vestre: Både dei sjølvgåande og dei spreke, og dei som har behov for meir omfattande hjelp og omsorg.

– Å ta vare på våre eldre er ei oppgåve vi skal løyse i fellesskap. Det er framleis for store forskjellar og mange oppgåver som står att.

– Eg vil på vegner av bydel Alna få utrykke kondolansen vår til Lillys familie.

Milija Simic

Einingsleiar i bydel Alna

Milija Simic har tidlegare beklaga at heimetenestene Lilly fekk frå bydelen ikkje var gode nok, og sette i gang fleire tiltak for å gjere tilbodet betre.

– Eldreomsorg er eit tema vi må fortsette å debattere, særleg i ei tid der Kommune-Noreg møter ein stadig strammare økonomi, samtidig med fleire eldre og mindre arbeidskraft, seier Simic.

– Utan debatt – ingen løysingar.

Simic meiner historia om Lilly og dei andre eldre som medverka i dokumentaren, løfta denne debatten.

– Eg er glad for å høyre at Lilly hadde det bra dei siste åra av livet.

Ei verdig avslutning

Medan debatten rasa om pleia eldre fekk bak lukka dører, fekk Lillys liv nye rammer.

– Det er greitt å bli gammal når ein har det så godt, sa Lilly då NRK besøkte henne i april 2023.

Ho hadde då fått sjukeheimsplass og ein langt betre kvardag. Ifølge dottera Ira, hadde Lilly det fint på sjukeheimen også den siste tida.

– Sjølv om ho klaga litt innimellom, så var ho stort sett nøgd. Det var eg òg. Det var snille og omsorgsfulle menneske som jobba der.

På sjukeheimen fekk Lilly ei ny venninne, åt godt og dansa tango. Akkurat dette blei vigd ein tanke under bisettinga.

– Lilly elska å danse. Også inn i alderdommen. Det er slik vi vil hugse henne: Som ein som dansa på Dagsrevyen, sa presten for forsamlinga.

Etter at presten hadde talt, la Ira to raude roser til på kista.

– Kvil i fred, mamma.