Heng langt etter på klimamål: Får 90 millionar frå EU for å gjera skip grønare

– Me må skjera hol i båten for å få skifta ut alt i dette maskinrommet.

Midt mellom svære dieselmotorar på det tidlegare kystvaktfartøyet KV Senja står administrerande direktør Willie Wågen i Sustainable Energy.

No heiter det RV North Star og ligg til kai på Stord.

Skipet har smale gangar og bratte stigar. Ingen tenkte truleg tanken på at det skulle gå på noko anna enn diesel då det blei bygd i 1980.

Men no skal det gjennom ei stor grøn ombygging, der eit heilt nytt kraftsystem skal testast.

Eit stort problem med miljøvenlege drivstoffløysingar, er plassmangel.

– Med dagens teknologi treng du kanskje tre gonger så stor plass i maskinromma for å bruka drivstoff med null utslepp, seier Wågen.

Målet med det nye kraftsystemet er gjera det meir energieffektivt, og kutta inntil 40 prosent av utsleppa (sjå eigen faktaboks om systemet lenger nede i saka).

– Det vil kunna gjera store skip miljøvenlege. I dag er ikkje det mogleg, og me vil no bevisa at det går an, seier Wågen.

Systemet blir utvikla for store skip over 5000 bruttotonn, som blant anna cruiseskip.

Prosjektet får no 90 millionar kroner i støtte frå EU.

Det er leidd av Maritime CleanTech og er eit samarbeid med 12 partnarar knytte til både industri og universitetsmiljø i fleire europeiske land.

– Grøn omstilling i maritim næring er ein nøkkel for grøn omstilling i verda. Og her er det viktig at Noreg går fremst, meiner administrerande direktør Ada M. Jakobsen i Maritime CleanTech.

Langt unna klimamåla

Den grøne omstillinga til sjøs går treigt, og skipsflåten er langt unna å nå klimamåla.

Regjeringa har ein ambisjon om å halvera klimagassutsleppa frå norsk innanriks sjøfart og fiske innan 2030, i forhold til utsleppa i 2005.

Men i fjor blei det lempa på nokre av krava.

I august vedtok regjeringa å utsetta nullutsleppskravet for større fartøy i verdsarvfjordane i seks år. Eit par månader etterpå blei krav om nullutslepp på hurtigbåtar lagt vekk.

Omstillingstrykket har gått frå lågt til svært lågt dei siste åra, viser ein rapport som er laga av DNV for klima- og miljødepartementet.

Klima- og miljøminister Andreas Bjelland Eriksen (Ap) er likevel nøgd.

– Det er rett at me ligg bak målet om å halvera utsleppa frå innanriks sjøfart og fiske innan 2030, men me skal jobba for å nå måla. I 2024 gjekk utsleppa frå skipsfarten ned, og det er bra.

Han meiner forskingsprosjektet på Stord betyr mykje for norsk maritim industri.

– Det er mykje som skil seg ut med dette prosjektet. Særleg at det verkeleg tek tak i å utvikla kraftsystem som kan vera med å løysa jobben for framtidas grøne skip. Mykje av teknologien me treng viss me skal klara å redusera utsleppa frå skipsflåten vår, er ikkje der i dag.

– At EU gir såpass mykje pengar til eit norsk prosjekt, viser at me er i front, meiner Eriksen.

Ny teknologi innan 2029

Det nye systemet som no skal testast, kan brukast med ulike drivstofftypar.

– Framtidas fartøy vil gjerne vera hybridfartøy med både forbrenningsmotorar, brenselceller og batteri. Det store fortrinnet til systemet er då å kopla kraftbehov med den mest effektive og miljøvenlege kraftprodusenten om bord til ei kvar tid, ifølgje Maritime CleanTech.

Willie Wågen er sikker på å få det til.

– Seeing is believing. Når du ser noko, og at det verkar, byrjar ting å skje. Dette er eit demonstrasjonsprosjekt der me verkeleg reknar med å få fart på omstillinga av tung tonnasje til sjøs.

Målet er kommersialisering av den nye teknologien innan 2029.