1 month ago
38
Sola står opp over Nesodden. Inna Petrenko går sin vanlege morgontur. Ho tar eit bilete, og sender det 3000 kilometer av garde.
Midt i den norske idyllen, takkar ho Norge for freden ho får oppleve her. Men likevel har ho berre eitt stort ønske:
– Eg hadde dratt heim til Ukraina i morgon om eg kunne.
Krigen har splitta familien
Det gjer ho til eit klart mindretal blant ukrainarar i Norge. For noko har endra seg. Det skal vi komme tilbake til.
– Her i Norge er det godt og stabilt. Men livet mitt er i Ukraina, forklarer Inna til TV 2.
For ved fronten i Ukraina er det ektemannen Volodymyr Leschenko som tar imot biletet av den norske soloppgangen. Dersom kampane er stille lenge nok til at han kan ta ei lita pause, lagar han seg ein kopp kaffi. Så ringer han til kona i Norge.
– Denne rutinen med morgonkaffi forandra liva våre, seier Inna.
Det handlar om å søke samhald når familien på fire er splitta i tre.
Overlevde bombing
Russland starta sin fullskalainvasjon 24. februar 2022. Familiens heimstad Hostomel utanfor hovudstaden Kyiv blei angripen umiddelbart.
I krigens andre veke, blei heimen deira bomba av russiske styrker. Heldigvis hadde familien søkt tilflukt i kjellaren. Derfrå høyrde dei korleis huset rasa saman over dei.
– Det var grufullt. Barna var så redde at dei skalv som aspeløv, det fortalde ein gråtkvalt Inna då TV 2 møtte ho første gong.
Då hadde familien flykta til Lviv vest i Ukraina. Der hadde fleire norske frivillige køyrt inn med bussar for å hjelpe flyktningar ut av landet, og Inna og borna fekk plass på ein av dei.
Ektemannen Volodymyr måtte bli igjen. Ukraina innførte raskt utreiseforbod for menn mellom 18 og 60 år. Volodymyr ønskte også å bidra i forsvaret av landet. Han er veteran frå krigen i aust, som har rast sidan Russland annekterte Krimhalvøya i 2014.
Redda av naturen
Overgangen til livet på flukt medan ektemannen var tilbake i krigen i Ukraina, blei knalltøff for Inna og dei to sønene.
– Eg blei veldig deprimert. Eg gjekk nærmast rundt som robot og klarte ikkje å ta innover meg det som skjedde, innrømmer Inna.
– Eg redda meg sjølv med lange turar i skogen, seier ho, mens ho går rundt på stranda på Nesodden, eit stykke frå husværet ho leiger.
Ofte tar ho ein svømmetur i det kalde vatnet. Alle opplevingane er ho opptatt av å dele med ektemannen.
– Det første året innsåg vi at vi mista kontakta med kvarandre. Vi diskuterte korleis vi kunne gjere det betre. Dermed blei rutinen med morgonkaffi født, smiler Inna.
Gjennom videosamtalen fortel ho ektemannen at ho har sendt ei ny forsyning med sjokolade til han og medsoldatane.
– Tusen takk, smiler Volodymyr gjennom skjermen.
– Ikkje tru på Putin
Samtalen finn stad mens USA og Russland seier dei skal forhandle om fred i Ukraina.
– Eg fattar ikkje korleis folk framleis kan tru på det Putin seier, særleg sidan han alltid beviser det motsette, seier Inna bestemt.
Ho har lita tru på at ei avtale mellom USA og Russland vil føre til varig fred i heimlandet.
– Deira avtale vil berre føre til ei pause før neste stadium i krigen, seier Inna.
Ho er klar på at Europa må innsjå alvoret.
– Dersom Ukraina taper, klarer ikkje Europa å stanse Putin, seier Inna.
– Europa er trygg no på grunn av Ukraina. Så kanskje det er på tide å vakne opp og innsjå at dette handlar om alle, ikkje berre Ukraina? Alle forstår at Putin ikkje vil stanse.
– Ukraina må bestemme
Gjennom videolinken frå Ukraina, stemmer ektemannen i. Han er også bekymra for at Ukraina vil bli stengt ute frå forhandlingane.
– Det er berre ukrainarar som kan ta avgjerder om Ukrainas framtid, seier han.
Samtidig fortel han at situasjonen ved fronten er dramatisk. Dei russiske styrkane fortset å kverne framover, sakte, men sikkert.
– Situasjonen er veldig vanskeleg. Russarane er veldig mange, og dei angrip konstant, seier Volodymyr.
– Kor tid trur du det blir fred i Ukraina?
– Når Russland døyr, svarer han raskt.
Sonen har flytta tilbake
Inna tar ein ny telefon til Ukraina. Denne gongen er det sonen Lukian som dukkar opp på skjermen.
– Eg har ikkje så god tid, eg er midt i eit game, kjem det kjapt frå Lukian.
Han er snart 18 år, og har nyleg flytta tilbake til Hostomel for å studere på universitetet i Kyiv.
– Dette er landet mitt, så eg vil vere her, seier han.
Og det trass i at Russland gjennomfører hyppige angrep mot Kyiv. Inna blir bleik berre ho tenker på det.
– Eg er så redd for at noko skal skje med ham. Det gjer fysisk vondt.
Lukian sjølv seier han ikkje blir så bekymra over russiske angrep. Men han innrømmer at han saknar foreldra.
– Kor masse saknar du meg på ein skala frå ein til ti?, spør Inna håpefullt.
– Åtte, svarer Lukian, og begge to ler godt.
– Eg er lei av å lage mat sjølv, legg tenåringen til med eit smil.
Berre ti prosent vil tilbake
Alt familien ønsker seg, er å bli gjenforent i Ukraina. Dei er heilt sikre på at dei skal returnere til heimlandet så snart krigen tar slutt.
Men det gjer dei til eit mindretal i Norge.
No er det berre ti prosent av ukrainarane i Norge som er sikre på at dei vil dra heim sjølv når det blir fred. Det viser ei omfattande undersøking utført av By- og regionforskingsinstituttet (NIBR) ved OsloMet på oppdrag frå Integrerings- og mangfaldsdirektoratet (IMDi).
Dei har utført slike studium sidan starten av fullskalakrigen.
Så langt har 88.500 ukrainarar fått innvilga midlertidig kollektiv beskyttelse i Norge, det viser tal frå Utlendingsdirektoratet (UDI). Talet har gått ned etter at regjeringa har innført fleire innstrammingar det siste året.
Inna forstår godt at mange av hennar landsmenn ønskjer å bli verande i Norge, men sjølv kan ho knapt vente med å takke for seg.
– For meg blei Norge ein tilfluktsstad, og eg er veldig takknemleg for det. Men Ukraina er min heim, seier Inna mens ho smiler til sola på Nesodden.
English (US)