Frp trur Noreg kan sleppa unna EU-toll

Fleire land blir ramma av USAs president Donald Trump nye tollsatsar.

Både EU, Canada, Mexico og Kina har blitt varsla om ein auka toll på varer til USA.

Nå frykta politikarar og eksportindustrien i Noreg konsekvensane dette kan få for Noreg.

Samtidig som den viktigaste handelspartnaren til Noreg, nemleg Storbritannia, ikkje er med i EU, er det fleste andre det, som Tyskland, Nederland og Sverige.

Med den varsla tollsatsen på 25 prosent på importerte varer frå EU til USA, fryktar ein nå at EU vil innføra beskyttelsestiltak som vil gå ut over Noreg.

Listhaug: – Kvifor i all verda skal EU stenga Noreg ute?

Statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) oppfordrar til å ha is i magen.

Han legg vekt på at dei ennå ikkje veit detaljane, og at det er ei munnleg utsegn frå Trump.

I tillegg er EU meir førebudd på dette nå enn førre gong Trump var president, seier Støre.

– Me er klare til å handla når me veit nøyaktig kva som kjem, men det vil vera veldig dumt i dag å ropa om at Noreg er ramma av noko som ennå ikkje er kome mot oss, seier Støre.

Samtidig seier han at Trump sine tollmurar vil vera dårleg for verdsøkonomien, og dermed også Noreg.

Frp-leiar Sylvi Listhaug ser ikkje kva fornufta i ekstra toll frå EU skulle vore. Ho trekk fram norsk eksport av gass, olje, og fisk til EU.

– Me produserer masse varer som er viktig for EU. Kvifor i all verda skal EU stenga Noreg ute frå ein tollunion?, spør Listhaug retorisk.

Ho peiker på sikkerheitssituasjonen i Europa, og påpeiker at fleire land har tatt til orde for at Europa nå må stå sterkare saman.

Senterparti-leiar, og tidlegare finansminister, Trygve Slagsvold Vedum, har også tru på at EU ser verdien av handelen med Noreg.

– Det ville vore rart om EU straffa seg sjølv ved å straffa Noreg, meiner Vedum.

Noreg kan bli ramma på fleire måtar

Det er venta at EU kan svara på tollsatsane frå USA på to måtar.

Det eine er å innføra mottiltak, altså innføra toll direkte på amerikanske varer.

Det andre er beskyttelsestiltak, altså toll på varer inn til EU for å beskytta eige næringsliv og marknad.

EU kan innføra eit slikt tiltak for å beskytta seg sjølv mot dumping av varer frå andre land, som Kina og Canada, som også har fått auka tollsatsar frå USA.

Det kan EU ønska å stoppa ved å innføra toll mot andre land, noko som er i tråd med regelverket til Verdas handelsorganisasjon (WTO).

Men i så fall seier regelverket at EU må behandla alle land likt.

Om EØS-avtalen overgår WTO-regelverket juridisk, er ikkje visst.

Altså er det ikkje nødvendigvis slik at Noreg vil sleppa unna den ekstra tollen, forklarer professor Halvard Haukeland Fredriksen ved Det juridiske fakultetet ved Universitetet i Bergen.

– Så må me argumentera, og det gjer me for at EU har lov til å gjera unntak for akkurat Noreg og Island og Liechtenstein utan å bryta WTO -reglar, men utfordringa er å overtyde EU om at det er riktig, seier Fredriksen.

Fleire tusen arbeidsplassar kan forsvinna

Rundt 600.000 arbeidsplassar i Noreg er knytt til eksportnæringa vår.

Blant dei høgaste inntektene finn ein eksport av olje og gass, metall og sjømat.

Næringa fryktar allereie for konsekvensane av dei auka tollsatsane mot EU.

Industriklynga NCE Manufacturing består av fleire bedrifter som i hovudsak produserer varer til Europa, men også andre verdsdelar.

Blant medlemmene er Raufoss Aluminium og våpenprodusenten Nammo.

Klyngeleiar Emma Østerbø fortel at berre i Gjøvik-regionen kan 8000 arbeidsplassar forsvinna viss konkurransekrafta på det europeiske marknaden blir svekka.

– Me må ha tilgang til denne marknaden, viss ikkje blir det kroken på døra, seier Østerbø.

Det er ingen marknader for nokon av desse selskapa i Noreg, seier Østerbø.

Ho seier dei må håpa og tru at dei norske politikarane klarer å skaffa eksportnæringa tilgang til EU-marknaden.

Også hos OSO Hotwater i Hokksund er dei bekymra. Den 93 år gamle familiebedrifta produserer varmtvassbehaldar som blir seld både i Noreg og i utlandet.

Dei konkurrerer med selskap i blant anna Tsjekkia, Slovakia, Portugal og Nederland.

– Me konkurrerer på framifrå teknologi og innovasjon, men me kjem til å tapa viss det blir ei tydeleg tollbarriere mellom oss og EU, seier konsernsjef Roy Arne Magnussen.

Avhengige av eksport

Aluminiumsverket til Hydro i Sunndal er den største leverandøren av primæraluminium i Europa.

Dei følgjer tett med på situasjonen.

– Hydro er godt posisjonert og konkurransedyktige, men når det skjer endringar i handelspolitikken som no, skapar det stor usikkerheit, seier fabrikksjef Wenche Eldegard.

95 prosent av aluminiumen dei leverer, går til Europa. Hydro er derfor avhengige av å kunna fortsetta eksporten.

– Vi har stor tiltru til regjeringa, og det er heilt avgjerande at dei jobbar for at me framleis får tilgang til det europeiske marknaden, seier ho.

– Har de tatt høgde for ein slik handelskrig når de legg planar?

– Aluminium er definert som eit kritisk materiale, så det er òg ein gjensidig avhengigheit mellom oss og Europa. Men å ta høgde for alle scenario, slik ein gjer no, er veldig krevjande. Det er viktig at vi klarer å få ein avtale som sikrar oss tilgang, svarer Eldegard.