Var det uvanleg for kvinner å køyre bil?

Det var pelsen sin! Kor vanleg var det?

Ingrid har ein pels som synest i terrenget.

Det er ikkje tilfeldig.

Kostymedesignar Anne Pedersen fortel at det var ganske vanleg med pels i 1980-åra.

– Eg hugsar det sjølv. Pels var status, og blei brukt av mange, også av unge folk i 20-åra, fortel ho.

I dag har fleire designarar og klesprodusentar teke avstand frå pels. Næringa er omstridt grunna mangel på dyrevelferd, men det var det ikkje snakka så høgt om før.

Pelsen Ingrid har på seg er elles ein ekte og original pels frå 80-åra.

Fanst Ullrigg?

Ja, og testsenteret Ullrigg eksisterer framleis.

I episode fire ser vi Anna og partnaren leige eit anlegg for å teste ny og automatisert teknologi.

Slik er Ullrigg i verkelegheita og. Det er ein operativ borerigg. Olje- og gassnæringa har testa ny boreteknologi på Ullrigg i meir enn 40 år.

Var det uvanleg for kvinner å køyre bil?

I serien ser vi Ingrid og Marius på køyretur, men Ingrid kan ikkje køyre bil.

Var det uvanleg for kvinner å ha sertifikat?

Ikkje akkurat.

Men då karakteren vaks opp, var det meir vanleg for menn å ha sertifikat enn for kvinner.

I det heile var det ikkje så mange som hadde førarkort på 1950- og 1960-talet. Det var lenge rasjonering på bilar.

Til dømes syner tal frå Vegvesenet at det var 40 666 personar som hadde førarkort i 1960. 11 350 av dei var kvinner.

På midten av 1980-talet, då Ingrid tenkjer på å køyre bil i «Lykkeland», hadde ting endra seg. Då var det blitt langt meir vanleg for kvinner å køyre.

I 1985 var det rundt rekna 382 000 kvinner som fekk sertifikatet, og det var nesten like vanleg for kvinner som for menn å køyre bil.

Kva musikk høyrer dei på i bilen?

Ingrid får velje seg ein låt medan Marius køyrer.

Kva er det dei høyrer på?

Dei høyrer sjølvsagt på Stavanger-bandet «Mods»!

Ingrid vel seg låten «Meg må du hilsa på».

Den er frå debutplata, «Revansj», som kom ut i 1981.

Mods slo gjennom tidleg på 1980-talet, og var det første bandet Morten Abel var vokalist i.

Hadde vi dragartistar i Noreg på 1980-talet?

Marie fyller 12 år.

Underhaldninga er mellom anna ein dragartist som syt for lystig stemning rundt bursdagsbordet.

Hadde vi dragartistar då?

Ja, og det hadde vi hatt lenge!

Ein av dei første var Bernard Anton Alexander Munkerud, som var født allereie i 1901. Han hadde artistnamnet «Norga».

Ein annan pioner innan drag i Noreg er Willy Mikkelsen, som var aktiv dragartist frå 1960-talet og framover.

Seinare sytte mellom anna dragshow-gruppa Great Garlic Girls for at nordmenn fekk sjå drag på TV.

I 1986 var dei i finalen i Eurovision Song Contest saman med Ketil Stokkan, og dei opptredde på NRK fleire gongar.

Solveig er ikkje særleg venleg mot skeive..?

Marius tar med seg kjærasten Solveig i bursdagsselskapet. Ho reagerer på fleire ting som skjer.

Mellom anna seier Solveig at det er ekkelt med homofile, og ho trur at aids smittar via hudkontakt.

Dessverre speglar ho haldningar mange hadde.

Det var ei anna tid. Mange meinte det var unaturleg å vere skeiv. Ordet skeiv var det forresten ingen som brukte. Dei fleste sa homo, homofil eller homoseksuell.

Det var heller ikkje uvanleg å høyre folk seie at homofili var ekkelt. Det stadfester rådgjevar i Skeivt arkiv, Bjørn André Widwey.

– Det var akseptert at folk snakka om skeive på den måten.

Offentleg var det få personar som var opent skeive.

Aids var dessutan ein frykta sjukdom som råka fleire homofile.

Mange unngjekk sosial kontakt med folk som var hivsmitta, og hivpositive blei diskriminert i arbeidslivet fordi folk var redde for smitte.

Ei som bidrog til å fjerne stigmaet mot sjukdomen internasjonalt, var faktisk prinsesse Diana. Ho opna mellom anna den første spesialavdelinga for aids-pasientar i Storbritannia i 1987.

For mange nordmenn fekk hiv eit andlet då dei høyrde historia til Henki Hauge Karlsen.

Han var bartender og fekk sparken fordi han hadde hiv.

Han tok saka til Høgsterett, der han fekk jobben tilbake kort tid før han døydde i 1988.

Apropos Solveig: Kva har skjedd med håret hennar?

Ho har kreppa håret! Det var heite greier på 1980-talet.

Mange hugsar sikkert permanent og krøllar.

Kreppa hår var noko litt anna. Målet var nemleg ikkje krøllar, snarare ville ein ha ein fasong som minte om kreppapir.

Enten kunne ein bruke ein krepptang, eller ein kunne flette håret på kvelden, og vakne med kreppa hår.

Kor harde tider var det i Noreg den gong?

Rundt bursdagsbordet snakkar dei vaksne om at det er harde tider.

Nyman-familien sit godt i det, men på slutten av 1980-talet var mange råka av ei av dei største bankkrisene i noregshistoria.

Bakgrunnen var jappetida, ein periode der det blei enklare å låne og tene pengar. Børsen steig og lønningane auka, noko som leia til at forbruket tok heilt av.

Denne perioden prega store delar av 1980-talet, men fekk ein brå slutt då bankkrisa var eit faktum.

Årsakene til bankkrisa var samansette, men ein del av problemet var at folk hadde fått låne mykje pengar. Etter kvart blei ein stor del av desse låna misleghaldne, noko som skapte store problem for bankane.

Staten måtte inn med mykje pengar for å unngå at systemet kollapsa.

Samtidig fall oljeprisen og det var låg tillit til den norske krona.

Heilt vanlege folk fekk store problem med økonomien, og mange mista jobbane sine. Bustadlånsrenta auka kraftig.

I dag er det mange som meiner at renta er høg. Renta i dag er likevel ingenting samanlikna med nivået den gong.

I snitt var bustadlånsrenta på over 16 prosent i 1987.

Det var i det heile ein vanskeleg økonomisk situasjon som varte i fleire år.

Sjå episoden her!

Nysgjerrig på korleis sesong tre blei til? Høyr regissør Petter Næss og manusforfattar Mette Bølstad fortelje om arbeidet her:

Kjelder:

Norges Bank. Finanstilsynet. Skeivt Arkiv. Ole Martin Ihle: «Da He-man kom til Noreg. Ei forteljing om å vekse opp på 80-talet». Finn Jørgen Solberg: «Ung på 80-talet». Havindustritilsynet. Store Norske Leksikon. NRK. NTB. SSB.