«Sterk kokebok»

Du følger Venba og ekte­mann hennar Paavlan, som emigrerer frå Sør-India til Toronto i Canada på 1980-talet.

Dei søker etter eit betre liv – særleg for sin enno ufødde sønn.

Men dei har ofra mykje.

Heim­lengselen er sterk og dei finn ikkje heilt sin plass i det nye heim­landet sitt.

Hjartet i det nye livet deira blir mat, og den viktigaste eige­delen i heimen er koke­boka Venba har arva frå mora si.

Oppskriftene er ufullstendige, og din jobb blir å finne fram til rett rekkefølge av ingrediensar og generell framgangs­måte.

Og det er ei sann glede å finne flyten her.

Fenikkel, nellik, kardemomme og laurbær­blad freser i oljen, og får følge av løk, ein puré av ingefær og kvitløk, chili og tomatar.

Det blir presentert som ein slags fest.

Fengande musikk – inspirert av tamilske filmar og framført av musikarar frå Sør-India – gir matlaginga ei uimotståeleg rytme.

For meg passar vel beskrivinga «etnisk» godt. Men for mange er desse nydelege kjøkken­scenene i «Venba» sjølve definisjonen på «heime».

KULTURGAP: Det oppstår raskt eit kulturgap mellom Kavin og foreldra.

FRAMANDE: Etter kvart som Kavin blir eldre, blir han nærast ein framand i eigen heim når han kjem heimom.

Ufullstendig koke­bok

Du lagar nydelege, velduftande og smakfulle tamilske rettar. Idli, puttu og biryani brettar seg ut over skjermen og gjer meg svolten på ekte.

Mellom kjøkken­scenene følger du denne kanadiske innvandrar­familien gjennom fleire tiår.

Spelet er ein openberr hyllest til ei altoppofrande mor, men perspektivet framstår som eit tilbake­blikk frå sonen i huset.

Kavin blir nemleg fødd i spagat mellom sin tamilske heim og sine kanadiske skulevennar.

Han vil heller ete hamburgar enn biryani.

Avstanden er såpass stor at det blir bygd ein vegg mellom han sjølv og foreldra.

SVOLTEN: Ein ferdig biryani-rett, slik han ser ut i spelet. Det er så ein nesten kan lukta han gjennom skjermen.

UKJENT FARVATN: Når Venba skal laga mat basert på ei ufullstendig kokebok frå hennar eiga mor, må ho – og du som speler – finna ut av rekkjefølgja på oppskrifta sjølv. Her har du starta på retten biryani.

RISKAKER: Idlis er ein av rettene du skal laga i spelet. Det å få til denne populære frukost- og lunsjretten er ikkje berre berre!

UPOPULÆR LUNSJ: Kavin set ikkje akkurat pris på at skulelunsjen hans ikkje liknar på han dei kanadiske vennene hans har med seg.

Treffer ein nerve

Og når Kavin etter kvart blir vaksen og reflekterer over kvar han kjem frå og kva foreldra har ofra for han, treffer denne historia ein nerve som har dirra i både Canada, Noreg og resten av den vestlege verda i mange tiår.

Denne spagaten mellom to kulturar, eller «pepperkake papadum» som Karpe beskriv det som i låta «Iboprofen», kan vere ei bortimot umogleg øving når den møter motstand frå omgivnadane.

Men mat kan gjere spagaten mindre vond å stå i.

Og det er nok derfor historia i «Venba» treffer så innmari godt.

Eg er også eit produkt av innvandringa til Noreg.

Haldnings­kampanjar mot rasisme på den eine sida og urokkelege krav om «bevaring av norsk kultur» på den andre har følgt meg gjennom skule­gang, i debatt­innlegg i avisene og i diskusjonar på jobb og fest.

Det er utruleg å tenke på at den første indiske restauranten i Noreg ikkje opna før i 1982. Vi fekk ikkje paprika før på 80-talet. Den første sushi-restauranten kom i 1987.

I dag er omtrent alle verdas kjøkken representerte i Noreg på eitt eller anna vis.

Kor forbanna kjedeleg ville ikkje Noreg ha vore utan denne floraen av ulike matopplevingar?

Sjølv hardbarka rasistar snik seg til ein kebab i ny og ne, dei berre unnlet å poste om det på Instagram.

Mat som brubyggar

Mat kan verkeleg vere ein brubyggar mellom kulturar, akkurat som det endar opp med å bli for Kavin og foreldra hans.

«Venba» er eit spel som formidlar dette på særdeles treffande og rørande vis på eit par kompakte, smakfulle timar.

Det festar seg i bevisstheita og gjer eit uutsletteleg inntrykk.

Trass den enkle (men vakre) grafikken, blir ein ført inn i eit truverdig og autentisk kjøkken. Lydbildet kjem frå faktiske opptak av at rettane blir laga i verkelegheita, og musikken er heilt herleg.

Eg tror «Venba» treffer ein heil generasjon innvandrar­barn som står eller har stått i same spagat som Kavin.

Spelet fortel ei historie mange vil kjenne seg igjen i.

Dermed blir «Venba» noko meir og noko langt større enn ei interaktiv koke­bok.

Det er ein hyllest til mødrene og fedrane som trassa heim­lengsel, kultur­sjokk og rasisme for framtida til barna sine.

Og ein varm invitasjon til toleranse og innsikt for oss kvite menn som pushar 50.

PS: «Venba» har blitt nominert til ei rekke prisar, og blei nyleg kåra til beste spel i 2023 under den prestisjetunge pris­utdelinga Independent Games Festival Awards (IGFA). Spelet er testa på PC.