Regjeringa vil gjere det lettare for Victoria (25) å betale med kontantar

Når var sist gong du fann fram setlar og myntar for å betale noko på butikken?

Kanskje kan du ikkje hugse det. Men det gjer Victoria Andal.

– Det var på fredag. Bankkortet fungerte ikkje, då var det kjekt at eg hadde myntar på meg.

Andal er så glad i å betale med kontantar at ho faktisk er med i ei eiga gruppe for menneske som ho. I tillegg er ho medlem av Arbeidarpartiet.

– Det fine med kontantar er også at ein har kontroll på økonomien, og ein kan fysisk sjå kor mykje ein har, seier ho.

Og Andal er ikkje åleine om å meine at kontantar er viktig.

• Ekspertane meiner òg at ein bør ha litt «pengar i madrassen». Men kor mykje vil dei ikkje seie.

Mehl: – Eit klart behov

8. mars skreiv regjeringa i ei pressemelding at dei vil styrke den lovfesta retten til å betale kontant.

– Kontantar er viktig av omsyn til beredskapen, samstundes som det gir ein tryggleik for mange som synest det er krevjande å nytte digitale løysingar for betaling, skreiv dei.

I lovforslaget understrekar departementet at retten til å betale med kontant eksisterer allereie i dag.

No ønsker dei altså å styrke denne med å fastsette sterkare moglegheiter for bøter og sanksjonar for dei som ikkje overheld lova.

Ein forbrukar vil etter forslaget ha rett til å betale med kontantar i alle salslokale der næringsdrivande sel varer eller tenester som dei tar imot betaling for.

Med nokre unntak. Det gjeld til dømes ikkje om det er eit ubetent salslokale, eller varer frå automat.

Har kontantar i beredskap

Victoria brukar mest kontantar når ho ikkje finn kortet eller når systema har svikta. Ein av dei viktigaste årsakene til at ho vil ha kontantar, er samfunnsberedskapen.

Ho minner om 16. mai 2022 då ein feil i systemet gjorde at ingen kunne betale med kort, og det var kø i minibankane.

– Eg stod sjølv i 30 minutt for å ta ut kontantar, då eg ikkje hadde nok på meg.

Det er også viktig for ho å lære sonen sin om økonomi med kontantar.

– Han vil ikkje få tilgang på bankkort før han er gamal nok til å forstå ansvaret det inneber.

Ifølge ho er det å ta ut kontantar og lage eit budsjett blitt ein trend, som kallast «Cash Stuffing». Ho har sett trenden på TikTok frå fleire stader i Europa.

Leiar for organisasjonen JA til kontantar, Kim Renè Hamre (23), er glad for forslaget frå regjeringa.

– Eg vil seie at det er med på å sørge for at det er ein viss orden i samfunnet.

Då siktar han til at det kan oppstå kaos dersom det digitale systemet sviktar.

– Så no håpar eg at lovforslaget skal til Stortinget, at det får fleirtal, og at ein går inn for å handheve lova og faktisk gi bøter til dei som bryt retten til betale med kontantar.

Det er likevel ikkje alle som synest at det er ein god idé at kundane skal kunne betale kontant.

Cutters: – Risikoen for ran aukar

– Vi er ueinige i dette lovforslaget. Cutters har drive kontantfritt i snart ti år. Kundane våre betalar i app, med kort eller vipps.

Det seier dagleg leiar i frisørkjeda, Gunn Inger Hansen.

Cutters har utfordra lovverket fleire gongar, både med å nekte å skrive ut kvitteringar, og å nekte kundane å betale kontant.

– Eit påbod om kontantar vil medføre auka kostnader for ei rekke bedrifter innan norsk vare- og tenestehandel, ikkje berre for Cutters, seier ho.

For deira del vil det handle om å få på plass infrastruktur for betaling med kontantar, men også ved at frisørane deira vil får mindre tid til å klippe hår.

– Vil de halde fram med å nekte kontant betaling om lovverket blir endra?

– Cutters har tidlegare blitt trua med bøter. Dagens finansavtalelov er uklar på kva kravet eigentleg er. Dersom ei ny lov gjer eit påbod krystallklart, må vi sjølvsagt ta dette til etterretning.

NHO: Håper på andre digitale reserveløysingar

Øystein Dørum, sjeføkonom i NHO, seier at Cutters har rett i at kontantar er gårsdagens betalingsmiddel.

– Det aukar faren for svart økonomi, kvitvasking og ran.

I tillegg meiner han at det er ein meir ineffektiv måte å betale på enn digitale betalingsmiddel.

– Om det blir påtvunge å ta imot kontantar mange stader der det ikkje er hensiktsmessig, vil det gi ein kostnadsbyrde for mange verksemder fleire stader.

For delar av næringslivet vil nemleg eit påbod om å ta imot kontantar bli hovudbry, ifølge Dørum.

Mange bedrifter må lage nye rutinar og finne tilbake til system for handtering av kontantar.

Likevel er sjeføkonomen einig i argumenta om til dømes beredskap er gode.

– Vi lever i ein mykje meir ustabil verd enn tidlegare. Eit cyberangrep vil vi kunne slå ut dei elektroniske betalingsløysingane. Då er det bra at vi har andre betalingsløysingar i beredskap.