SPØKELSESBY: Fatima Hassouna dokumenterte korleis Gaza by gjekk frå å vere full av stadar ho elska, til full av krigsarr. Det verste med krigen, var å sjå korleis barna hadde det, skreiv ho.
Foto: Fatima HassounaHo var sikker på at krigen kom til å ta livet av henne. Derfor ønska ho at verda skulle huske bilda hennar.
Fatima Hassouna var fotojournalist og dokumentarskapar i Gaza.
Dei siste 18 månadene av livet sitt dokumenterte ho krigen som herja rundt henne. Sjølv frykta ho å bli ein del av den mørke statistikken for journalistar på Gazastripa.
«Om eg døyr, vil eg at det skal vere ein rungande død» skreiv ho på Instagram i august 2024.
«Eg vil at folk skal høyre om døden min, og at han skal gi varige inntrykk. Udødelege bilde som verken tid eller rom kan utslette».
Det første bildet er av Fatima før ho blei drepen. Det andre er av Sepideh Farsi, regissøren for dokumentaren Fatima var hovudperson i, under filmfestivalen i Cannes.
Foto: Ukjent / Privat / Stephane Mahe / Reuters / NTB15. april i år fekk ho vite at dokumentaren Put Your Soul On Your Hand And Walk, der ho var hovudperson, skulle bli vist på dokumentarfestivalen i Cannes i mai.
Ho var fast bestemt på å kome seg dit. Men dit kom ho aldri.
Dagen etter ho fekk beskjeden, 16. april, blei ho og ti familiemedlemmar drepne i eit israelsk luftangrep mot heimen hennar.
Slik skildra ho dei siste månadane av livet sitt:
Fatima Hassouna
– Dette er byen min slik han ser ut etter 19 månadar med brutal krig
– Sandete gater og øydelagde heimar.
– Alle plassane vi elska, har blitt til eit enormt tomrom. Byen har blitt til ein spøkelsesby
«Denne gata pleidde å vere ei av dei mest livlege gatene. Ho førte deg rett til havet som er så vakkert.
I dag ser eg berre arra frå krigen som har herja her. Gata har no blitt forvandla til noko heilt anna. Det tok meg ei stund å kjenne henne att.
Kvart eit landemerke i denne byen har endra seg. Dei har tatt frå oss alt vi elska».
Ein stadion av familiar
«I svunne tider blei Yarmouk Stadium fylt av gledesrop frå folk som hygga seg med fotball.
No er det forvandla til ein flyktningleir.
På desse tribunane sit kvinner som har mista heimane sine. Nokre har mista ektemannen sin, borna sine eller andre familiemedlemmar. Kvar av dei ber på si eiga historie».
Fatima Hassouna
– No søv heile familiar på desse tribunane.
– Av og til sit dei her og stirar ut i lufta.
– Eg ser for meg at dei stirar på det som kjennest som eit uendeleg hav av bekymringar som ligg framfor dei.
«I teltet finst ikkje privatliv, ikkje tryggleik, ikkje varme og ikkje eit verdig liv.
Eg kan ikkje sjå føre meg korleis desse kvinnene, med skrøpelege kroppar som lid av matmangel, og som gjer sitt beste for å ta vare på familien, greier å leve slik.
Korleis har lyden av jubel og glede blitt til tårer og sukk? I desse telta er det berre utmatting».
– Mitt Gaza er ein av stadane i verda med størst motsetningar.
– Midt i den brutale øydelegginga og sorga, snublar du over denne boda med fargerike barneleiker.
– Det er framleis håp om ei betre framtid.
«Eg tok dette bildet fordi det viser meg at sjølv om dei tek livet av alle barna, kjem nye barn til å bli fødde.
Dei kjem til å halde desse leikene i hendene sine og ha ein barndom slik barndommar eigentleg skal vere.
Kvardagen i denne byen sluttar aldri å forbløffe meg.
Motstandskrafta til folket og livet i gatene berre dagar etter dei har blitt bomba til grunnen. Menneske som, trass dagleg risiko for å døy, ikkje let seg stanse i å leve».
Min stolne fristad
«Dette er Rashad Al-Shawa kultursenter. Ein av dei viktigaste kulturstadane i Gaza, og ein av stadane som sit djupast i hukommelsen min».
«Eg brukte å gå hit for å kjenne meg levande. Her kunne eg oppdage verda og kome i kontakt med kven eg var.
Dette rommet oppfylte draumane til alle som elska kunst».
«Eg fekk lyst til å gråte då eg gjekk inn her første gongen etter bombinga. Dei tok frå meg noko dei ikkje hadde rett til å ta. Dei stal ein vakker del av minnet mitt.
Men eg veit inst inne at dei ikkje eigentleg kan ta det frå meg, fordi det er ein del av identiteten min. Urokkeleg, uavhengig av kva som endrar seg elles».
Fatima Hassouna
– Havet har vore vår einaste fluktveg. Dei har prøvd å skilje oss frå det, men ingen kan kome mellom oss.
– Når vi treng å puste, går vi mot havet.
– Berre det å sjå det, gir deg kjensla av at du kan halde fram med livet. Du er i det minste litt meir fredeleg når du reiser der ifrå.
– Jo meir dei prøver å ta det frå oss, jo sterkare klamrer vi oss til det. Som om vi har blitt til eitt.
Dei minste i denne byen
«Ingenting er tristare enn å sjå korleis barna har det i denne byen.
Mange barn ber langt tyngre byrder enn alderen deira skulle tilseie».
– Akkurat no burde dei vore på skulen eller på leikeplassen.
– I staden bur dei på skulane sine, og møter krigen med ein liten tallerken i handa og nakne føtter.
«Mi einaste trøyst er håpet om at denne generasjonen ein dag kjem til å stå opp mot uretten, og at skulane og leikeplassane vil bli slik dei ein gong var».
«Dette bildet er frå strandområdet Al-Sudaniya, der fly pleidde å sleppe ned naudhjelp.
Desse to mennene sat på ei stor sanddyne og venta på eit fly. Dei venta lenge, frå klokka seks om morgonen, saman med mange andre.
Akkurat denne dagen kom aldri flyet. Alle reiste heim tomhendte».
«Mange samla ved på vegen tilbake. Det er framleis er einaste alternativ til gass.
Dei bar veden heim i staden for posar med hjelpeutstyr og mat.
Men kva gjer du med eld, om du ikkje har mat?».
Heim
«Ingenting er vakrare enn å vende heim att. Uansett kor lang og hard turen har vore, er det alltid verdt det.
Den augneblinken ein pustar inn lufta i heimlandet sitt eller i heimen sin er meir verdifull enn noko anna».
– Bildet er eit evig minne for generasjonane som kjem etter meg.
– Dette mektige synet vil eg huske til eg døyr.
Dette var hennar eigne ord.
Avskjedsord frå ektemannen
Det er hjelpeorganisasjonen Plan som har vore i kontakt Hassouna då ho var i live og som har vidareformidla bilda hennar.
Ifølge Plan er det sannsynleg at angrepet mot huset hennar var målretta.
Dei meiner ho ikkje var eit tilfeldig offer.
– Fatima snakka ofte om frykta for å døy, og til slutt blei både ho og familien brutalt drepne i eit israelsk luftangrep. Hennar død viser den ekstreme brutaliteten i denne krigen, der ingen stadar er trygge, seier Plans generalsekretær Kari Helene Partapuoli.
Regissøren Sepideh Farsi, som har laga dokumentaren om Hassouna, seier at ho er redd Hassouna var eit mål på grunn av arbeidet sitt.
Gaza har vore den dødelegaste krigen for journalistar i nyare tid, ifølge Committee to Protect Journalists (CPJ).
To veker etter at Fatima Hassouna blei drepen, delte ektemannen hennar, Motaz, nokre avskjedsord til kona si.
«Eg er ikkje flink med lovord. Eg trur heller ikkje dei kan romme ei kvinne som Fatima»
«Du drog før meg, Fatima. Med deg drog også den sannaste, reinaste, mest trufaste delen av meg».
«Ein gong, for å ta farvel, sa ho til meg: Om eg dør, ikkje gravlegg bilda mine. Lat bilda skrike for meg, fortelje historia mi, vise fram alt eg har sett og ikkje greidde å redde».
Publisert 30.05.2025, kl. 17.42
English (US)