Måtte sy igjen auga etter flåttbit

Flåttsesongen nærmar seg, og ifølge Folkehelseinstituttet (FHI) blir flåtten aktiv når temperaturen passerer sju grader. I fjor sørgde den vesle blodsugaren for ein dyster rekord:

Aldri før har det blitt registrert så mange (alvorlege) tilfelle av den flåttborne sjukdommen Lyme borreliose, på folkemunne berre kalla borreliose.

I 2024 blei 638 tilfelle melde til FHI, ein auke på 67 frå året før som var førre topp. Absolutt flest tilfelle var det i Vestland.

Trudde han hadde fått slag

I Møre og Romsdal var auken særleg stor, frå 54 tilfelle i 2023 til 84 i 2024. Ein av dei som blei ramma, var Per Johnny Voldseth frå Måndalen i Rauma.

Det starta med muskelsmerter og influensaliknande symptom i oktober. Etter nokre veker blei tilstanden verre, og han oppsøkte lege.

Blodprøvene gav ikkje klare svar. Kort tid seinare blei smertene så intense at han måtte ringe ambulanse.

– Eg fekk lammingar i ansiktet, rundt munnen og nedover kroppen. Eg trudde først det var hjerneslag, seier han.

På sjukehuset fekk legane raskt mistanke om nevroborreliose – ei alvorleg form for borreliose der bakterien angrip nervesystemet.

– Dei starta med antibiotika før prøvesvara kom, fordi dei var ganske sikre på diagnosen, fortel han.

Måtte sy igjen auga

På grunn av lammingane mista Voldseth kontrollen over augelokka og risikerte uttørking og skade på auga.

– Eg måtte gå med delvis samansydde auge i fire veker for å verne dei, seier han. Voldseth fortalde historia si først til Åndalsnes avis.

Meir flått

Flåttsenteret ved Sørlandet sjukehus følger nøye med på utviklinga av borreliose og andre flåttborne sjukdommar.

Ifølge Randi Eikeland, nevrolog og leiar for Nasjonal kompetansetjeneste for flåttbårne sykdommer​​, er det ein generell auke i flåttrelaterte sjukdommar.

– Vi ser at klimaendringar og endra bruk av naturen kan spele ei rolle. Det har blitt varmare og våtare, fleire område gror igjen, og smågnagar- og hjortebestanden aukar. Alt dette gir betre forhold for flått, forklarer Eikeland.

Legen peikar også på at virussjukdommen TBE, som blir overført av flått, aukar i Noreg. Den finst det vaksine mot.

– Etter fleire år der pilene peikar oppover, kan vi vente oss enda ein smittetopp i år?

– Det er vanskeleg å seie på førehand, fordi det avheng av kor vått og varmt det blir, og kor mykje folk oppheld seg i område med flått. Derfor er det usikkert om vi får ein ny topp, seier Eikeland.

Framleis ikkje heilt frisk

Fleire månader etter sjukehusopphaldet slit den ivrige friluftsmannen framleis med lite energi og orkar ikkje å gå like mykje i fjellet som før. Å gå på jobb er nok.

– Eg var vand til å vere aktiv heile veka, men nå merke eg at gneisten ikkje er den same. Eg håpar det blir betre utover våren, seier han.

– Dei fleste blir friske

Ifølge Flåttsenteret får rundt 7000 nordmenn i året den vanlegaste forma for borreliose, som gir eit utslett som vanlegvis er raudt og som veks frå dag til dag.

Men pasientane kan også få ein infeksjon som gjer at borrelia-bakterien spreier seg til andre organ i kroppen, slik som skjedde med Voldseth.

– Når bakterien spreier seg til nervesystemet, kan det ta tid før ein blir heilt frisk. Men forsking viser at dei aller fleste kjem seg med tida, seier Eikeland.

Ber folk sjekke seg

Sjølv om Voldseth aldri la merke til flåttbitet, meiner han det er viktig å undersøke seg grundig etter turar i naturen.

– Eg vil ikkje skremme folk frå å vere ute, men det er lurt å vere bevisst. Og får du symptom, ikkje vent for lenge med å søke hjelp, seier han.