Svensk minister vil løfte norsk tollskvis i EU

Onsdag skjedde det europeisk og norsk næringsliv lenge har frykta. No kjem tollen frå USA.

– Vi kjem til å kunngjere dette ganske snart, det blir 25 prosent generelt sett, på bilar og alle andre ting, sa Trump på eit regjeringsmøte i Washington onsdag.

Om litt over to veker, 12. mars, trer USAs toll på stål og aluminium frå heile verda i kraft. Og fleire EU-varer er no altså i ferd med å lide same skjebne.

Førre veke var EUs handelssjef, Maros Sefcovic, i Washington D.C. i håp om å få amerikanarane til å droppe tollane, men utan hell.

– Førebur oss på det verste

– Vi førebur oss på det verste her i Sverige, og frå EU si side.

Det seier den svenske bistands- og utanrikshandelsministeren, Benjamin Dousa, til NRK.

Han seier EU har førebudd seg på absolutt alle teoretiske scenario.

– Kjem det amerikanske tollar, vil EU svare, slår Dousa fast.

EU kan svare på to ulike måtar:

• Mottiltak: EU kan innføre toll direkte på amerikanske varer. I 2018 la EU toll på blant anna Levi's-bukser, Bourbon-whisky og Harley Davidson-motorsyklar.
• Beskyttelsestiltak: EU kan innføre toll på varer inn til EU, for å beskytte eige næringsliv og marknad for å bli ein dumpingdestinasjon for varer som ikkje går inn i den amerikanske marknaden. I 2018 innførte EU ein slik toll på stål.

Kan vi få unntak denne gongen?

Noreg fekk unntak frå EU sitt beskyttelsestiltak på stål i 2018. Men det er det ingen automatikk i.

Ein skulle kanskje tru at EØS-avtalen skåna Noreg for slikt, sidan det kan virke meiningslaust å setje opp tollbarrierar i den indre marknaden.

Men det finst nokre setningar i EØS-avtalen som gjer at EU likevel kan gjere det, dersom marknaden er utsett for store forstyrringar. Det seier jussprofessorar NRK har snakka med.

Reglane i verdshandelen (WTO-reglane) seier at dersom ein skal treffe beskyttelsestiltak, så må dei råke alle tredjeland likt. Skal ein gi unntak, må EU ha gode argument.

I 2018 argumenterte EU for at det tette samarbeidet gjennom EØS-avtalen og at det kom så lite stål frå Noreg, kunne rettferdiggjere unntaket.

Vil løfte Noreg-skvis i EU

Om EU har gode argument for å gi Noreg unntak denne gongen, er uvisst. Det gjer den norske regjeringa og næringslivet nervøse.

– Svaret frå EU blir førebudd akkurat no, så vi får sjå kor eksakt EU landar. Men frå svensk side har vi lenge vore skeptiske til beskyttelsestiltak som verktøy, seier Dousa til NRK.

For ikkje mange dagane sidan var Dousa på eit hasteinnkalla ministerrådsmøte, kor han oppfatta at alle medlemslanda er samstemte om at eit EU-svar må vere «proporsjonalt, faktabasert og gjennomtenkt».

– Det vil påverke europeiske konsumentar på ein negativ måte om vi svarer. Då må vi gjere det med så lite skade som mogleg, seier Dousa.

– Vil Sverige arbeide for at Noreg får unntak frå eventuelle beskyttelsestiltak frå EU?

– No finst det ikkje noko konkret forslag å ta stilling til frå Brussel, så vi må kome tilbake med vår eksakte posisjon når eit slikt forslag finst.

– Det er viktig for Sverige at Noreg har det bra. Det vil vi halde fram å verne om i alle våre samtalar vi har på europeisk nivå. Vi vil ha så fri og open handel som mogleg med Noreg.

– Dette er veldig gode signal frå Sverige.

Det seier næringsminister Cecilie Myrseth (Ap).

– Det er veldig viktig for norsk næringsliv og norske arbeidsplassar at vi har så gode allierte som vi har i Sverige og dei andre nordiske landa, og som sit på innsida av EU.

Vil gjerne at Noreg blir EU-medlem

– Opplever du at EU bryr seg om Noreg i denne saka?

– Sverige bryr seg om Noreg, det kan eg vere heilt tydeleg på. Men no er hovudfokuset USA, seier Dousa.

– Vil Sverige jobbe for at Noreg blir medlem av EU?

– Sjølvsagt ser vi gjerne at Noreg blir med i EU-familien om Noreg sjølv vil. Eit norsk EU-medlemskap vil styrke det allereie breie og djupe norsk-svenske og nordiske samarbeidet, seier Dousa.

På spørsmål om norske styresmakter opplever press om å bli EU-medlem i desse urolege tidene, svarer Myrseth følgande:

– Nei, vi har ingen diskusjonar med dei andre medlemslanda om norsk EU-medlemskap no.