Slik kan arbeidsgivarar redusere sjukefråværet blant gravide

DENNE ARTIKKELEN ER PRODUSERT OG FINANSIERT AV STAMI - LES MER.

Gravide kvinner har høgare sjukefråvær enn kvinner generelt. Noko av dette kan ein ikkje unngå, men arbeidsplassen har også mykje å vinne på å legge til rette.

Mange er borte frå jobb på grunn av svangerskapsrelaterte plager. (Illustrasjonsfoto: STAMI)

Rundt 55.000 barn blir fødde i Noreg kvart år. For ein del av kvinnene er dei 9 månadene før fødselen prega av helseproblem.

Gravide kvinner i alderen 20 til 44 år hadde ein sjukefråværsrate på 21 prosent i 2019. Det er over 4 gonger høgare enn for ikkje-gravide kvinner i same aldersgruppe.

Mange er borte frå jobb på grunn av plager relatert til svangerskapet. Det kan til dømes vere smerter i bekkenet eller ryggen.

Negative konsekvensar

Sjukefråvær kan vere det beste for den gravide kvinna og det ufødde barnet. Likevel kan lange fråværsperiodar også føre til kjensler av ekskludering og tap av identitet.

Langvarig sjukefråvær kan også ha negative konsekvensar for arbeidsgivaren. Hen kan måtte finne ein mellombels erstattar og omorganisere arbeidsoppgåver. Særleg dersom arbeidet krev spesialistkunnskap.

Frå eit samfunnsperspektiv er auka sjukefråvær også kostbart.

Derfor er det viktig at arbeidsplassen legg til rette for at gravide kvinner kan delta i arbeidslivet så mykje som mogleg. Samtidig må ein sikra at dette er trygt for både mor og barn.

Bruk av sjukefråvær og svangerskapspengar

Gravide kvinner kan nytte sjukelønnsordninga på same måte som andre. Men det kan vere faktorar på arbeidsplassen som kan vere farlege for den gravide eller fosteret, slik at det ikkje er mogleg å leggje til rette for å unngå eksponering. Då kan ein få innvilga svangerskapspengar.

No har forskarar på STAMI undersøkt om bruk av sjukefråvær og svangerskapspengar var lik hos dei som jobba i bedrifter med og utan ein IA-avtale.

– Vi såg på tida mellom svangerskapsveke 6 og 37 og undersøkte tida kvinnene var i arbeid, hadde fullt sjukefråvær, hadde gradert sjukefråvær, fekk svangerskapspengar og var i fødselspermisjon. Dette samanlikna vi mellom IA-bedrifter og bedrifter utan IA-avtalen, fortel Rachel Hasting, forskar på STAMI.

Studieperioden var 2003–2010. Det var då verksemder aktivt måtte slutte seg til IA-avtalen. Seinare gjaldt IA-avtalen for heile arbeidslivet.

IA-bedrifter betre på leggje til rette

Gravide kvinner som jobba i IA-bedrifter, jobba i snitt ein halv dag meir enn dei som jobba i bedrifter utan ein IA-avtale, særleg i det andre trimester.

Kvinner i IA-bedrifter hadde også høgare sjukefråvær generelt. Men i det andre trimester var fullt sjukefråvær lågare blant kvinner i IA-bedrifter enn sjukefråværet til kvinner i bedrifter utan IA-avtale.

Det var noko redusert bruk av svangerskapspengar blant kvinner i IA-bedrifter samanlikna med dei som ikkje hadde ein IA-avtale.

– Dette tyder på at IA-bedrifter har vore flinkare til å leggje til rette arbeidsoppgåvene i det andre trimester. Det har gjort at den gravide klarer å halde tilknytinga til arbeidsplassen gjennom graviditeten, sjølv med litt høgare sjukefråvær, seier Hasting.

Tilrettelegging gir gode resultat

Ho meiner studien viser at det kan vere mogleg å redusere noko av sjukefråværet blant gravide kvinner om tilrettelegging får endå meir merksemd.

– Ved å gi rom for auka sjukefråvær der det er nødvendig og jobbe med å redusere og førebyggje sjukefråvær der det er mogleg, kan den gravide behalde tilknytinga til arbeidsplassen gjennom graviditeten, seier Hasting.

Referanse:

Rachel Louise mfl.: Effect of the Norwegian agreement on a more inclusive working life on use of sick leave and pregnancy benefits among pregnant women: a cohort study. BMC Public Health, 2024. Doi.org/10.1186/s12889-024-20933-8