Ny forsking kritiserer sjukehus-turnus: – Eg føler ikkje eg får den oppladinga eg har behov for

På Lungeavdelinga i Sentralblokka på Haukeland universitetssjukehus i Bergen er det full aktivitet.

Her er døgnet delt i tre, med dag-, kvelds- og ettermiddagsvakter.

I turnusane er det ofte berre ei vakt mellom arbeidsperiodane til dei tilsette, altså berre åtte timar kvile.

– Eg har jo merka det sjølv. Når det er kort tid mellom vaktene, ein vert jo mindre opplagt. Eg klarer ikkje å lande heilt, seier Martine Kjellerød.

– Eg føler ikkje eg får den oppladinga eg har behov for, meiner sjukepleiaren med seks års erfaring i avdelinga.

No vert det truleg slutt på kort kviletid på lungeavdelinga.

Store innsparingar

Arbeidsmiljølova seier at det skal vere 11 timar mellom kvar vakt.

Men helseinstitusjonane kan gjere avtaler med fagforeiningane om kortare periodar med fritid.

I helsevesenet i Noreg har dei fleste som går turnus somme vakter med kortare mellomrom.

Faktisk har om lag 80 prosent av norske helsearbeidarar ein slik turnus, kjem det fram i ein fersk forskingsartikkel.

Der vert det og konkludert med denne praksisen har konsekvensar for helsa til dei tilsette.

– Vi ser at å halvere talet skift med kort kviletid vil redusere sjukefråværet kraftig. I snitt med fem dagar i året for kvar tilsett.

Det seier Ingebjørg L.R. Djupedal. Ho er hovudforfattar av studien frå Universitetet i Bergen, og jobbar i dag i Folkehelseinstituttet.

Dei aller fleste avdelingane som har turnusarbeid på Haukeland universitetssjukehus deltok i forskingsprosjektet.

Halvparten med ny turnus med færre korte opphald, halvparten med den gamle turnusen.

Meir vanleg i Noreg

Ingen stader i Europa er det uvanleg for helsepersonell å ha kort kviletid mellom vakter.

Men desse «dobbeltvaktene» kjem meir hyppig i Noreg. Samstundes er sjukefråværet på topp hos oss.

Forskarane peiker på at deler av forskinga var under pandemien, og at det var uvanleg høgt sjukefråvær i denne perioden.

Likevel meiner dei at skilnaden er så stor at det ikkje er tvil om konklusjonen, mykje fordi studien er så robust at ein kan vere trygg på effekten kring å kutte tette vakter.

– Dette er noko ein bør ta til seg alle stader i Helse-Noreg, seier Astrid Wang, førsteamanuensis i økonomi på UiB.

Ho seier erfaringa er at det ikkje er store kostnader med å innføre turnusar med nok fritid mellom vaktene. Tvert om vil det spare store summar fordi sjukefråværet går ned. meiner Wang.

Haukeland har allereie starta endring

Sjukehuset i Bergen har samarbeida med universitetet om undersøkinga. No tek dei konsekvensane av den.

– Når vi har desse forskingsresultata, og dei er så tydelege, er vi nøydde til å redusere talet på desse vaktene. Etter kvar vil vi fjerne «quick-return» heilt, seier seksjonsleiar for bemanning på Haukeland, Helga Lorentzen.

Ho seier det er to årsaker til at så mange vakter med kort tid mellom.

For det første er det ein kultur på norske sjukehus å gjere det på denne måten.

For det andre er det mange tilsette som ønsker slike vakter. Mellom anna for å få lengre helger.

– No vil vi informere betre, og eg trur fleire vil gå med på å kutte ut denne praksisen, seier Lorentzen som peiker på at alle endringar vert gjort i samarbeid med fagforeiningane.

På lungeavdelinga vert konsekvensen at dei tilsette ikkje vil kunne få ulike vakter i løpet av ei veke.

Sjukepleiar Kjellerød meiner det vil vere delte meiningar om dette.

– Nokon liker å jobbe slik. Men mange er redde for å bli utslitne i ein jobb som dette.