Kjegle-dödaren

Bowling.

Smak på ordet, la det rulle rundt i munnen, og du vil truleg kjenne ein eim av slush, burgar og barnebursdag, blanda med ein god dose gammal tåfis.

Her til lands blir bowling rekna som ein enkel sport (om det i det heile tatt kan kallast ein sport?!) som ein lett kan drive med utan imponerande fysikk eller tekniske ferdigheiter.

I Sverige, derimot, er stoda ei heilt anna ...

Bowlingas Galtvort

14 mil aust for Kongsvinger, langt inne i dei svenske skogar, ligg Hagfors.

Den vesle industribyen er mest kjent for stålproduksjon og dansebandkongen Christer Sjögren, men har også eit anerkjent toppidrettsgymnas.

Hit kjem ungdom frå heile Norden for å spesialisere seg i hockey, innebandy, e-sport og bowling.

I skulens bowlinghall møter vi Mathias Danielsen Otting på trening. For 17-åringen frå Molde var valet om å studere hos söta bror enkelt.

– Bowling er noko heilt anna i Sverige, det er så mykje større her, seier han.

«Mykje større» er ei presis analyse; nabolandet vårt har ti gongar fleire aktive spelarar enn Noreg.

Det kan vere lett å tenke: «Haha, så morosame svenskane er som bowlar så mykje.» Men akkurat i dette tilfellet er faktisk svenskane meir normale enn oss.

Bowling er ein enorm sport på verdsbasis, spesielt i Asia og Nord-Amerika. I USA er bowling den mest populære sporten av dei alle (om ein reknar sporten som flest personar har spelt på eit eller anna tidspunkt i løpet av eit år).

Men det er ikkje berre storleiken på sporten som er annleis her. Skulen freistar også med ei rimeleg grei økonomisk pakke for å få dei største idrettstalenta til å busette seg i gokk:

For berre 2300 kr i månaden får Mathias leilegheit, straum, internett, to varme måltid om dagen, ti køyretimar for bil og bowle så mykje han berre vil.

What’s not to like?

Det er likevel ikkje slik at kven som helst får begynne på skulen i Hagfors. Elevane må først gjennom intervju og opptaksprøve. Her får nemleg berre kremen av den nordiske bowlingungdomen begynne, og Mathias, han er best av dei alle.

Klart best, ifølge lærar og trenar Joakim Biehl:

– Ingen juniorspelarar i Sverige er i nærleiken av hans nivå. Mathias kan slå alle, sjølv toppspelarar frå store bowlingnasjonar som Singapore, Malaysia og USA, seier Joakim.

Og resultata talar for seg. I går kom 17-åringen heim frå ei stor turnering i Stockholm, der han gruste all motstand. Han vann gull i Junior-EM i fjor, til påske skal han forsvare gullet i Tyrkia, som soleklar favoritt.

Mathias fyrer av garde den eine bowlingkula etter den andre mot dei forsvarslause kjeglene på andre sida av bana. Strike, strike, strike, strike, strike ...

Sjølv om han er den kortaste i hallen, så er han ein tydeleg alfa i flokken, med kul sveis og gullsmykke rundt halsen.

Ein liten grimase avslører likevel at ikkje alt er hundre prosent på stell.

– Går det bra, Mathias?

– Ja da, men eg kjenner smerte i foten, svarer han.

Den atletiske bowlingkroppen til Mathias har ein vesentleg skavank. I barndomen var det ingen som trudde at Mathias kunne nå toppnivå i ein idrett.

Mammaen hans torde knapt å håpe på at han skulle lære seg å gå.

Meister mot alle odds

1. november 2007 kom ein søt og velskapt gut til verda på Molde sjukehus. Nei da. Han var ikkje velskapt. I alle fall ikkje føtene.

Mathias var fødd med klumpfot.

– Eg såg for meg at han aldri skulle bowle eller spele fotball, seier mamma Grete.

Dei første leveåra hans var prega av eit omfattande behandlingsopplegg for å få føtene hans til å bli så normale som mogleg. Han fekk stadig nye gipsbandasjar, operasjon og skjener som batt fast føtene.

– Dei skjenene var ei stor plage! Eg fekk ikkje gå, måtte berre krabbe rundt. Det var ekkelt, seier Mathias.

Den langvarige behandlinga viste seg heldigvis å vere ganske vellykka. Venstre foten vart så god som ny. Høgre foten: heilt ok.

– Høgrefoten er ekstremt mykje stivare enn venstre. Eg klarer ikkje alltid å ta hælen ordentleg ned i bakken, så eg blir veldig fort sliten, forklarer Mathias.

Mathias lærte seg uansett å gå og løpe, og vart ein kløppar til å sparke fotball. Men der han treivst aller best, var i onkel Tores bowlinghall i Molde.

– Da eg var ti år gammal, lærte onkel meg å skru kula når eg spelte. Sidan har eg vore heilt besett.

Gjennom oppveksten vart kjærleiken til bowling berre større og større, men Mathias følte seg ofte aleine, sidan ingen av vennane hans delte kjærleiken. Som så mange andre norske bowlingspelarar har han også fått mange nedsettande kommentarar om sporten sin.

– Folk viser ikkje respekt til sportar som ikkje er fysiske, men eg har aldri brydd meg. Føtene mine har hjelpt meg til å ha eit godt humør, uansett motgang, seier Mathias.

I Noreg er ingen idrettar tettare knytt til arbeidarklassa enn bowling. Begynner du å spele bowling, er sjansen altså stor for at foreldra dine er arbeidarar. Mathias er inkje unntak: mor jobbar på skipsverft, medan far jobbar som lastebilsjåfør.

I motsetnad til typiske overklasseidrettar som golf, ski og tennis, blir arbeidaridrettar ofte rekna for å vere enkle å meistre.

Men å nå verdstoppen i bowling, med om lag 100 millionar utøvarar, er langt ifrå enkelt.

Strike, strike, strike!

Tilbake på bowlingtrening i Hagfors held Mathias fram storspelet.

– Ni! ropar han og smiler stolt.

Ni strikes på rad. Draumen om den perfekte serien er alltid til stades. Da må han klare tolv strikes på rad for å oppnå den magiske scoren på 300 poeng. Mathias har klart dette kunststykket 37 gongar i løpet av karrieren.

Før han bowlar, må han alltid sette seg inn i oljeprofilen han spelar på, altså kor mykje og kvar på bana det er lagt olje. Her finst det store variasjonar frå bane til bane. Oljeprofilen på bana avgjer fart, skru og kva type kule han brukar.

Mathias tar opp ei ny kule, set ho i fanget og speidar mot dei kvite kjeglene på andre sida av bana. Kan han klare ein tiande fulltreffar?

I likskap med mange andre av dagens toppspelarar brukar Mathias to hender når han spelar. Teknikken gir spelarane meir kraft og kontroll når dei kastar.

Bak kvart einaste kast ligg det mykje vitskap og matematikk. Mathias brukar ein formel som heiter «minus 31-regelen» for å finne ut korleis han skal skru kula.

Idet Mathias skal sleppe kula, sparkar han det høgre beinet opp og bak til venstre. Rørsla balanserer kroppen, slik at han kan legge maksimal kraft bak kula.

Han ser med ein gong at dette ikkje vart eit perfekt kast. Kurva vart litt for smal, kula suser inn i kjeglene med litt for spiss vinkel, og to blir ståande igjen.

Slik står Mathias og bowlar. Time etter time etter time. Da han enda budde i Molde, var han kjent for å spele opp mot 60 seriar på ein dag. Dette svarer til ca. åtte timar samanhengande bowling.

Ein kan kanskje spørje seg: Har ikkje guten noko liv? Korleis skal han få tid til flørting og romantikk, når alt han gjer er å bowle dagen lang?

Men Mathias har sjølvsagt ordna seg også på dette området. Kjærasten Mia står jo her, rett ved sidan av, og bowlar til den store gullmedalje.

Draumen om USA

Ifølge Mia Linnea Lillegjære (18) var det langt ifrå kjærleik ved første blikk da ho møtte Mathias på ei bowlingturnering i Molde i 2017.

– Nehei! Det var det ikkje. Han var så lang første gongen eg møtte han, seier ho og tar handa ned mot knea for å vise kor lang han var.

– Men så lang er han jo framleis! seier trenar Joakim ertande.

– Nei, det er han ikkje, svarer Mia.

Til Mathias sitt forsvar var han ti år gammal første gongen han møtte Mia.

Ho kom frå Orkanger og hadde i likskap med Mathias eit lidenskapeleg forhold til bowling. Dei vart vennar, så vart dei bestevennar ...

– Så, under junior-EM i Frankrike i 2022 fekk vi følelsar for kvarandre, seier Mathias.

Sidan har Mia og Mathias hange saman som erteris. Mia, som er eitt år eldre, flytta til Hagfors først, med lovnad frå Mathias om at han skulle kome etter.

– Vi er stort sett i bowlinghallen, men likar også å lage mat saman og alt det der, forklarer Mathias.

Mia er heller ingen lettvektar i bowlingverda. Ho spelar også på juniorlandslaget og var med på å vinne bronse i lag under U21-VM i fjor. Ifølge trenar Joakim representerer Mia og Mathias noko heilt spesielt:

– Dette er ein «golden generation» i norsk bowling. Noreg ligg an til å bli den beste nasjonen under årets junior-EM.

Det er noko rørande med at svenskane brukar pengar og ressursar på å trene opp nordmenn for at dei berre skal bli slått ned i støvlane gong på gong. Tenk om dei hadde gjort det same med Petter Northug og Therese Johaug.

No drøymer både Mia og Mathias om proffkarrierar i USA. Som så mykje anna er bowling kjempestort i Statane, med TV-sende kampar og premiar i millionklassa.

Men da må dei først klare å kvalifisere seg til den prestisjetunge PBA-touren. Mathias har ein snittscore på 235 poeng per serie, noko som i utgangspunktet betyr at han skal kunne hevde seg blant dei aller beste, men dessverre er ikkje reknestykket så enkelt.

– USA har mykje vanskelegare oljeprofilar, forklarar Mathias.

Amerikanarane er kjent for å olje banene sine på heilt tullete måtar, for å gjere spelet så vanskeleg som mogleg. Nokre baner har nesten olje overalt, andre har nesten ingen ting. Spelarane må difor lære seg å legge om spelestilen heilt.

Det er denne evna til stadig å tilpasse spelet som skil dei aller beste frå dei beste.

– Kor mange oljeprofilar finst det?

– Titusenvis, svarer Mathias.