Karoline (25) likar å køyre store bilar – få unge vel det same

– Det er fascinerande. Du lærer mykje og blir veldig sjølvstendig.

Det seier 25 år gamle Karoline Jacobsen frå Lillehammer som studerer på Hadsel.

Ho likar å køyre store biler. Men det blir færre som ho.

I år er det mange ledige pultar i klasserommet hennar, for på fem år har det vore ei halvering i talet på søkarar til yrkessjåførlinja.

Og det er ikkje den einaste staden færre unge vel ein karriere bak rattet.

Tal frå Utdanningsforbundet viser at det er ein klår nedgang i talet på læringar på yrkessjåførutdanninga i landet.

Samstundes treng transportnæring sårt arbeidskrafta. No kjem Utdanningsdirektoratet med ei løysing.

Vanskeleg å konkurrere

– Du må passe på litt her, seier Jacobsen.

Å manøvrere ein semitrailer med mange tonn på lasteplanet i små snirklete gater i Vesterålen er ein del av utdanninga.

– Jentene er generelt veldig flinke. Dei har ein veldig god trafikkforståing. Det gjer også noko med dei mannsdominerte miljøet, seier Gunnar Hansen.

Han er avdelingsleiar og trafikklærar ved Hadsel vidaregåande skule.

– Det er veldig positivt å få jenter inn i yrket.

For sjølv om yrkesfaga blir meir populære, er det færre som vel yrkessjåførutdanninga.

– Det er vanskeleg å konkurrere med ein del andre næringar både når det gjeld løn og arbeidsvilkår, seier lærar Roar Christensen ved Hadsel vidaregåande skule.

Han er likevel sikker på at mange ungdommar ønsker seg yrket som Jacobsen har sikta seg inn på. Ein treng berre legge betre til rette for både teoretikarar og praktikarar.

Eit aukande sjåførgap

Statistikk frå Utdanningsdirektoratet og Noregs Lastebileier-Forbund (NLF) stadfestar ein nedgang i søkarar til yrkessjåførutdanningane nasjonalt.

På VG3 Yrkessjåfør var det 478 søkarar i skuleåret 2018–2019. Talet sokk til 421 i 2025–2026.

Bransjen er uroa og seier at rekruttering til yrkessjåfaget er deira største utfordring.

– Vi skulle ønske det var fleire og høgare kapasitet på skulane. Vi trenger fleire sjåførar, seier Jone Klingsheim, bedriftsrådgivar i NLF.

Posten har mellom anna varsla at dei slit med å finne sjåførar i Nord-Norge.

Og dette skjer ikkje utan grunn.

Då utdanningsstrukturen for faga blei lagt om med kunnskapsløftet, forsvann ein tredel av elevgrunnlaget til yrkessjåfør.

– Vi utdannar om lag 600 yrkessjåføringar kvart år. Det dekker om lag ein fjerdedel av behovet, og gapet aukar kvart år, seier Henriksen.

– Men det skjer ting no som gjer at vi kanskje kan tette gapet.

Fekk utdanninga til å snu

Også fylkestinget i Nordland har vore på ballen for å få noko gjort.

– Vi ber om å sjå om ein kan gjere eit kryssløp slik at folk som har begynt på studiespesialisering kan få gå over på yrkesfag på det andre året, sa Kyrre Didriksen, fylkesrepresentant for SV, på fylkestinget i starten av desember.

Slik meinte han ein kan få fleire sjåførar. Og NLF er einige.

– Det er ein viktig bredde i det store spelet for at vi kan rekruttere breiare. Det gir òg føresetnad til å stå i jobb heile livet, seier Klingsheim i NLF.

Dette har dei, fleire interesseorganisasjonar, skular og politikarar frå mange hald jobba med dei siste fire åra.

Og no har utdanningsdirektoratet snudd. Frå skuleåret 2026/2027 vil det bli mogleg å gjere eit slik såkalla kryssløp.

– Kryssløpet gir fleire elevar moglegheit til å starte eit løp mot fagbrev som yrkessjåfør, skriv direktoratet i ein e-post til NRK.

– Det er ei verkeleg etterlengta ordning som kjem på plass no, seier Henriksen i Opplæringskontoret for bil og transportfag.

– For oss er det ei lita førjulspresset. Vi har allereie fått fleire telefonar frå folk som ønsker å søke seg inn.

Dette er eksakt kva det nye vedtaket seier:

• I desember 2025 vedtok kunnskapsdepartementet å etablere eit kryssløp frå Vg1 Sal, service og reiseliv til Vg2 transport og logistikk.
• Vg2 transport og logistikk gir grunnlag for vidare opplæring fram mot fagbrev som yrkessjåfør og andre fagbrev innan transportområdet.

Alle dei yrkesfaglege programområda på Vg2 inngår i ordninga. Det vil seie at elevar kan søkje seg frå Vg1 studiespesialisering til det yrkesfaglege Vg2-tilbodet dei ønskjer, men det er frivillig for skuleeigarane å tilby ordninga.

Utdanningsdirektoratet skal òg lage ein ny utdanning for vaksne som vil bli yrkessjåførar. Dette blir kalla modulstrukturert opplæring. Om berre eitt år skal dette studiet vere klart.

– Yrkessjåførfaget er eitt av lærefaga som no blir modulstrukturert, slik at vaksne som ikkje har teke vidaregåande tidlegare, eller ønskjer å kvalifisere seg til yrkessjåfør på ny, får eit meir fleksibelt opplæringsløp tilpassa deira kompetanse og livssituasjon, skriv Utdanningsdirektoratet til NRK.