Fredsplanen i Ukraina: – Vi må smørje oss med tolmod

Ifølge den amerikanske presidenten Donald Trump var møtet med den ukrainske presidenten søndag Volodymyr Zelenskyj «fantastisk». Zelenskyj beskreiv det som «eit flott møte med gode diskusjonar om alle tema».

Søndag kveld hadde dei to presidentane eit møte i Florida for å diskutere utkastet til det 20-punktets fredsplanen som er arbeidd fram av Ukraina og USA.

Samtalane varte i rundt tre timar.

Sjølv om dei to presidentane uttrykte stor optimisme, er det lite teikn til ein faktisk framgang.

Før møtet sa Trump at fredsplanen er 90 prosent ferdig. Etter møtet gjentok Zelenskyj det same.

Fleire uavklarte spørsmål heng framleis i lufta, ifølge ekspertar NRK har snakka med:

• Det er framleis uklart om Ukraina må gi frå seg land i Donbas regionen i Aust-Ukraina.

• Det er ikkje klart kva som skal skje med eit russisk-kontrollert kjernekraftverk.

• Det er framleis uklart kva slags sikkerheitsgarantiar Ukraina kan få frå vestlege land.

• Sjølv om Trump og Zelenskyj skulle bli einige om ein fredsplan, er det usikkert korleis Russland vil ta han imot.

Støre: Kontakten vil fortsette

– Vi diskuterte konkrete punkt for å få ein slutt på krigen og ei varig og rettferdig fredsløysing for Ukraina, seier statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) til NRK.

Etter møtet mellom Trump og Zelenskyj hadde Støre og ei rekke andre leiarar eit møte seint i går kveld.

– Den nære kontakten mellom USA, Europa og Ukraina vil fortsette over dei neste dagane, seier Støre i ein skriftleg kommentar til NRK.

– Zelenskyj står overfor eit pinefullt val

Kai Eide er tidlegare ambassadør for Nato.

Han meiner at USA og Ukraina ikkje har komme noko lenger enn der dei var for to månader sidan.

Når det gjeld spørsmål om territorium, forklarer Eide at Russland vil ha kontroll over dei områda av Dombas som dei i dag ikkje kontrollerer.

Russland krev heile regionen, sjølv om Ukraina kontrollerer rundt 10 prosent.

– Det er urimeleg, men det er den russiske haldninga. Den trur eg ligg temmeleg fast, seier han.

Ifølge Eide er det opp til Zelenskyj om kva som skal skje med Aust-Ukraina.

Zelenskyj har tidlegare sagt at Ukraina er villig til å opprette ein demilitarisert «fri økonomisk sone» i Donetsk.

Den tidlegare ambassadøren meiner at Zelenskyj står overfor eit pinefullt val.

– Desse nye konstruksjonane, som ei økonomisk frisone eller demilitarisert sone, det er ikkje noko russarane bit på, trur eg rett og slett, seier Eide.

Under møtet i går blei det klart at Ukraina og USA er einige om at sikkerheitsgarantiar er viktige for å verne landet mot framtidige russiske angrep.

Men Eide meiner det også er langt igjen før ein verkeleg har sikkerheitsgarantiar på plass.

– For her vil også russarane ha noko å seie, seier han.

Skeptisk til at fred er på veg

Sjølv om det er positivt at USA og Ukraina nærmar seg kvarandre, veit ein ikkje kva Russland meiner, forklarer Nupi-forskar Karsten Friis.

– Det vil seie, dei gjentar stadig dei maksimalistiske krava sine utetter, men kor kompromissvillig Putin er på tomannshand med Trump, veit vi ikkje, seier han.

I tillegg til at Russland krev at Ukraina skal gi frå seg dei okkuperte områda og delar av Donbas, krev landet også at Ukraina skal gi opp Nato-ambisjonar og akseptere restriksjonar på militær styrke.

– Så fram til vi høyrer litt meir forsonande frå Kreml vil eg vere skeptisk til at nokon snarleg fred er på veg, dessverre, seier Friis.

– Fredsdrøftingar i eit merkeleg format

Ukrainas allierte skal møtast i Paris i starten av januar, opplyser Frankrikes president Emmanuel Macron.

Møtet skal handle om å konkretisere kva kvart land skal bidra med til Ukraina, skriv Macron på X.

– Det viktigaste er at det går føre seg fredsdrøftingar i eit merkeleg format, som eg aldri har sett maken til, men det går føre seg. Trump er framleis engasjert, det er viktig, seier Eide.

– Og det kjem til å ta tid før ein kjem fram til noko, forhåpentleg så raskt som mogleg. Men eg fryktar at vi må smørje oss med tolmod, avsluttar han.

Interessert i meir stoff frå utanriks? Høyr redaksjonens siste podkast: