Fisk ikkje ein del av matberedskapen: – Fadese og tragedie

Når myndigheitene forbereder for krig eller alvorlege kriser, er ikkje fisk og sjømat ein del av matvareberedskapen.

Med andre ord vil Noreg ikkje ha fisk på lager om krisa inntreff.

– Det er ein fadese og ein tragedie. Vi kan levere fisk heile året. Det er verre å levere potet og grønsaker andre tidspunkt enn på sommaren og hausten.

Det seier fiskar Tommy Larsen frå Senja.

Det meiner også kollega Andreas Hagensen.

– Folk eter fisk. Det vi bringar til land er absolutt viktig mat.

Han har akkurat lagt båten til kai heime på Husøya i Midt-Troms, og skal levere fangsten til fiskemottaket.

Torsken, hysa og sei dei har henta opp frå havets matfat, skal no bli vidareforedla på mottaket til Brødrene Karlsen.

• Les også: Rekordhøge prisar på torsk: – Blitt for dyrt for folk flest.

Følar seg mindre verdt

I vår skal Stortinget behandle totalberedskapsmeldinga.

Den skal mellom anna bidra til å sikre at det blir lagra tilstrekkeleg næringsrik mat for befolkninga i kriser og nødssituasjonar.

Jo meir mat myndigheitene har lagra, jo lenger vil samfunnet tole krisa.

Meldinga har fokus på landbruksvarer – fisk er ikkje nemnt.

Dagleg leiar på fiskeribedrifta på Husøya, Rita Karlsen, slit med å forstå det.

– Det er uforståeleg at dei har tatt den vurderinga. Er det noko vi har, så er det sjømat.

Ho seier at dei ikkje følar dei blir tatt på alvor, når dei blir utelaten.

– I sjømatnæringa oppfattar vi dette som at vi får plassert kor ein er i næringskjeda, seier Karlsen.

Havflåten sin organisasjon Fiskebåt har fått den same tilbakemeldinga av fleire av deira medlem. Det seier direktør for kommunikasjon og samfunn, Jørn Prangerød.

– Vi meiner at fiskerinæringa og sjømaten har fått altfor lite merksemd samanlikna med kva den betyr for matberedskapen i Noreg.

Fisk er viktig på grunn av næringsinnhaldet. Det seier Jørn Prangerød i organisasjonen Fiskebåt.

Ifølge Store Norske Leksikon er fisk rik på protein, omega 3-feittsyrer og D-vitamin. Skaldyr er gode kjelder til jern, sink og vitamin B12.

I ei krise kan import av andre proteinkjelder bli vanskeleg.

Difor kan fisk vere ei viktig for beredskapen.

Fiskarane NRK har snakka med peiker også på at lagra fisk gir større variasjon i kosthaldet.

Prangerød seier Fiskebåt har vore med å lage ein rapport om sjømat og matsikkerheit for Fiskeri- og næringsdepartementet.

– Den visar at 60 prosent av kaloribehovet til ein normal nordmann kan dekkast av sjømat. Vi ventar at Stortinget bidrar til at fisk også er mat i krisetider, seier han.

• Les også: Sverre (20) aner ikkje kva han trenger ved ein krise.

Støtte frå Høgre: – Fiskar og bonde like viktig

Sjømatnæringa får støtte frå Høgres stortingspolitikar i Troms, Erlend Svardal Bøe.

– I Noreg produserer vi over 40 millionar sjømatmåltid kvar einaste dag. At det ikkje reknast med for sjølvforsyningsgraden vår i ein krisesituasjon, syns eg er heilt feil.

Han seier at Høgre foreslo at sjømat skulle teljast med i fjor. Det fekk ikkje fleirtal.

– No skal vi behandle totalberedskapsmeldinga på Stortinget. Då meiner eg at vi skal ta tråden opp igjen. Vi vil foreslå det på nytt.

– Kjem vi i ei potensiell krise, vil sjømat vere viktig. Ein fiskar er like viktig som bonden når vi snakkar om matsikkerheit og beredskap, seier Bøe.

• Les også: Politikarane einige: Vil lagre meir korn.

Peiker på lagring som orsak

Mat og landbruksminister, Nils Kristen Sandtrøen (Ap), seier at regjeringa synest at fisk er ein fantastisk matvare.

Dei ønsker ikkje å forskjellsbehandle fiskarar og bønder. Dei er også klar over kor næringsrik fisk er.

– I dag kjem i snitt 2 prosent av energien vi får gjennom mat kvar dag, frå fisken. Vi bør ete meir fisk både i kvardagskosthaldet våre, og i krisetider. I krisetider kan vi auke inntaket av fisk så mykje som fem gongar, seier han.

Sandtrøen seier dei vil ha varelager av produkt som gir mest mogleg energi i kosthaldet. Difor har dei ikkje med sjømat i totalberedskapsmeldinga.

– Har representantane frå sjømatnæringa eit poeng når dei påpeikar at fisk nesten ikkje omtalast når det kjem til matberedskap?

– Det som er særskild viktig, i tillegg til at vi et fisk, er at vi må ha matvarer som toler å bli lagra lenge. Både korn og potetar gjer det. Det er viktig når vi skal sørge for tryggleiken for befolkninga i ei uroleg tid, seier han.

Ministeren avviser ikkje kritikken frå sjømatnæringa direkte. Men Sandtrøen tek heller ikkje sjølvkritikk for manglande omtale av fisk i beredskapsplanar.

– I Noreg har vi historiske erfaringar med å sjå kor viktig det er å ha breidda av matvarer. Då kan vi ete meir fisk. Men som vi erfarte under 1. verdskrig, treng vi og matvarer som gir oss nok energi. Femdoblar vi inntaket av fisk, trenger vi framleis å dekke 90 prosent av den daglege maten vår gjennom andre energikjelder.

• Les også: Utlendingane elskar norsk fisk: – Den er veldig berømt på internett.
• Les også: Det første beredskapslageret for mat etablerast i Nord-Norge.

– Må ta fisken inn i planane

Tilbake på Senja kjøpar ikkje fiskerileiaren forklaringa om lagring av mat.

– No har vi konserveringsmetodar som vi har driven med i tusen år før vi hadde kjøleskap og frysar. Vi har både tørrfisk og saltfisk. Landbrukssvarar som kjøtt treng også kjøl, seier Karlsen.

Også fiskar Tommy Larsen er tydeleg:

– Fisken er viktig i både krig og fred. Så myndigheitene må ta fisken inn i planane. Berre frå Husøya leverer vi nok fleire hundre måltid om dagen, seier fiskar Tommy Larsen.