Tollsjokk: Fiskelast frå Noreg kan bli ti millionar kroner dyrare på veg over Atlanterhavet

– Det er litt sprøtt at det skjer så fort. Det er så store endringar i løpet av kort tid.

Det seier Tommy Torvanger, konsernsjef i fiskerikonsernet Nergård i Tromsø.

USA-president Donald Trump har kunngjort nye globale tollsatsar. Han har varsla 15 prosent toll på norske varer. Sjømatnæringa er blant dei som er hardast råka.

Akkurat no har Nergård last på veg over til USA. Med dei nye tollsatsane kan prislappen auke med heile ti millionar kroner i toll når fisken kjem i land.

Det er snakk om snøkrabbe og tørrfisk – til ein samla verdi av 67 millionar.

Avisa Nordlys omtalte saka først.

– I ein slags limbo

Frå klokka 06 laurdag morgon vart USA sin grunntoll på 10 prosent gjeldande. Dei resterande prosentane vil tre i kraft frå 9. april.

Dei nye tollsatsane til USA-presidenten vil gjere det dyrare for forbrukarane, og norske fiskarar vil få mindre betalt for fisken sin.

Torvanger håpar kundane slepp tollen, sidan varene vart sendt frå Noreg før tollsatsane vart gjeldande. Men det er mykje som er usikkert akkurat no.

– Du hamnar jo i ein slags limbo. Du ventar og det er liksom «kva skal du gjere?» seier han til NRK.

– Kva seier dei amerikanske kundane de sel sjømat til om tollen som blir innført?

– Dei er rysta. For dei er dette ein valdsam usikkerheit. Veldig mykje av fisken som blir konsumert i USA er importert frå ulike deler av verda, seier han.

På kort sikt trur han mange vil vere avventande:

– Forventningane er at i løpet av den neste perioden så vil det bli lite sal til USA, og folk kjem til å jobbe veldig hardt for å finne ut kva som er dei faktiske reglane for å eksportere til USA.

Sjømateksport i sterk vekst

I januar eksporterte Noreg sjømat for 15,3 milliardar kroner. Det var den beste januarmånaden for sjømateksport nokosinne, ifølge Noregs sjømatråd.

– Sjømateksporten til USA har vore i sterk vekst over dei siste åra og månadane. Vi skal sjå nærare på reknearka våre, og sjå på kva som blir dei endelege tollsatsane, både for oss og for andre land, sa direktør Christian Chramer til NRK tidlegare denne veka.

Han påpeika samstundes at næringa er veldig omstillingsdyktig og rask til å snu seg.

– På tide å sjå seg litt i spegelen

Torvanger kjem med ei klar oppfordring:

– Eg trur det er på tide å sjå seg litt i spegelen på korleis vi agerer i forhold til våre samarbeidspartnarar. Og kva slags tollsatsar vi set.

Han held fram:

– Eg håpar at norske politikarar tek tak i dette umiddelbart, og vender seg mot USA for å høyre kva vi kan gjere for å bli kvitt dette.

Vil få på plass gode handelsavtalar

Næringsminister Cecilie Myrseth (Ap) kallar situasjonen veldig alvorleg.

– Det er alvorleg for både verdsøkonomien, og ikkje minst handel som vi er avhengige av.

– Kvifor svarar ikkje Noreg med å innføre toll mot USA, for å svare på måten dei behandlar oss?

– Fordi det er ikkje i norsk interesse å gjere det. Noreg har ein liten, open økonomi. Vi er heilt avhengige av eksport og handel med andre land, fastslår ho.

Myrseth meiner det no er viktig å få oversikt i «ein ganske uoversiktleg situasjon».

– Vi er veldig opptekne av å ivareta norske interesser. Det gjer vi på fleire måtar. Det første er å ha dialog med USA. Det andre, som kanskje er det aller viktigaste for oss no framover, er dialogen vi skal ha med EU.

Måndag reiser statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) til Brussel for å møte EU-topp Ursula von der Leyen.

Statsministeren åtvarar om at norske mottiltak mot den amerikanske tollen vil kunne trappe opp handelskrigen.

Astrup: – Fleire har fått hastverk

Stortingsrepresentant for Høgre, Nikolai Astrup, legg også vekt på at det no er viktig å unngå å bli omfatta av eventuelle mottiltak frå EU.

– Når det er så mykje uro ute i verda, er det ekstra viktig at vi har rammevilkår for norske bedrifter som er stabile og gode, og som ikkje er dårlegare enn våre konkurrentar og naboland, seier han og legg til:

– Heldigvis trur eg at det Trump held på med no, gjer at villigheita blant våre motpartar til å inngå avtalar kjem til å vere langt høgare enn vi har sett. Fleire har fått hastverk.