Refsar Trumps politikk eitt år før VM: – Diskriminerande og ekskluderande

Fleire menneskeretts­organisasjonar kritiserer Fifa for å ikkje vurdere risikoen for menneskerettsbrot i forkant av fotball VM i 2026.

Det kjem fram i ei felles pressemelding denne veka.

– Fifa har ein heilt forferdeleg historikk med turneringar der det går føre seg brot på menneskerettar. Ein så det knytt til VM i Brasil, VM i Russland og til slutt i Qatar.

Det seier politisk rådgjevar i Amnesty International Noreg, Frank Conde Tangberg, til NRK. Også fleire gongar tidlegare har organisasjonen kritisert arrangørane av meisterskap i fotball.

– Det vi er redd for no, er at Fifa ikkje har lært leksene sine, og at vi vil sjå menneske­rettssbrot også i tilknyting til denne turneringa, seier Tangberg.

– Særleg uroa for islamistisk terror

Om nøyaktig eitt år i dag er det USA, Canada og Mexico som skal stå for det som antakeleg blir verdas største idrettsarrangement. Men at alle skal kunne få sjå VM i fotball i USA er ingen sjølvfølge.

– Trump må endre kurs når det gjeld innvandring om ein skal få eit VM utan konflikt. Fans frå heile verda må få lov til å sleppe inn, uavhengig av om dei har kome med USA-kritiske innlegg i sosiale medium, innanfor normale rammer, seier kommentator i Amerikanskpolitikk.no og politisk journalist i Nettavisen, Henrik Heldahl.

13 lag er allereie klare for meisterskapet neste år. Blant dei har vi Iran. Iranarar kan likevel få eit stort problem med å sjå laget sitt under kampane i USA. For Donald Trump har signert ordre som forbyr innreise frå tolv land. Blant dei landa er Iran.

– Trump er jo særleg uroa for islamistisk terror. Han har lite lyst til å sleppe inn for mange frå arabiske land. Det kan bli eit problem, seier Heldahl.

Store opptøyar

Dei siste dagane har det også gått føre seg store demonstrasjonar i Los Angeles, som også har spreidd seg til andre byer i USA.

Demonstrantane er kritiske til Trump sin migrasjonspolitikk, og krev at han stoppar massedeportasjonane og arresteringa av innvandrarar.

Dei amerikanske immigrasjons­styresmaktene (ICE) har gått hardt til verks for å arrestere papirlause innvandrarar sidan Trump blei president.

Dette var eitt av Trump sine viktigaste løfter under valkampen: Han vil deportere 11 millionar ulovlege migrantar, og har sendt ut ICE for å gjennomføre dette.

Farlegare under Trump

Amnesty og dei andre organisasjonane meiner risikoen for brot på menneskerettar har blitt større etter at Donald Trump blei president.

– President Trumps politikk er diskriminerande og ekskluderande. Konsekvensane vil vere i direkte strid med Fifa sin uttalte ambisjon om å bruke fotballen til å foreine folk, seier Tangberg.

I pressemeldinga hevdar organisasjonane at Trump-administrasjonen har «sett i gang ei rekke tiltak som svekkjer menneskerettane».

Dei peikar mellom anna på ytringsforbod, innreiserestriksjonar og diskriminering, at skeive sine rettar er under press og avgrensa pressefridom.

– Vi har sett at Fifa-president Gianni Infantino reiser rundt saman med president Donald Trump, så han bør ha gode moglegheiter til å formidle bodskapet.

– Trur du det kjem til å skje?

– Eg har dessverre veldig liten tiltru til Fifa, men vi kan ikkje anna enn å stille de krava til Fifa og verkeleg legge press på dei for å sørge for at de tar menneskerettane på alvor, svarer Tangberg.

Tangberg trekk fram eit døme frå sist Donald Trump sat i det kvite hus.

I 2016 knelte NFL-spelaren Colin Kaepernick under nasjonalsongen. Han protesterte mot politivald og rasisme i USA.

Då reagerte Trump med å seie:

– Fansen burde forlate kampane når det (kneling) skjer. Det viser mangel på respekt. Ville de ikkje ha elska det viss NFL-eigarane hadde sparka spelarane som viser respektlaus oppførsel mot flagget vårt? uttala presidenten.

Gesten førte til at quarterbacken på San Francisco 49ers stod utan kontrakt.

Tangberg trekk også fram eit ferskare døme frå Qatar-VM – der kapteinar som ynskja å bruke regnbogearmband med bodskapet, blei truga med sanksjonar.

Trur Trump vil mjukne opp

Diskriminerande innvandringspolitikk kan gjere det vanskeleg for utøvarar og fans å kome seg til vertslanda.

– Dei er nøydde til å lette opp på den fronten, seier Henrik Heldahl.

Heldahl trur Trump vil sole seg i glansen av det prestisjefylte meisterskapet, og dermed vere rundare i kantane.

Han meiner det er eit stor spørsmålsteikn rundt meisterskapet.

– Ingen veit heilt korleis Trumps regjering kjem til å handtere det. Det er ein del folk som samanliknar Trump med ein diktator. Eg er ikkje blant dei, men diktatorar klarer som regel å gjennomføre idrettsmeisterskap. Så får vi sjå om Trump har akkurat det i seg.

Diskriminering

Menneskerettsorganisasjonane meiner at det politiske klimaet kan true tryggleiken og inkluderinga for LGBTI-personar under meisterskapen.

– Er alle velkomne til neste års VM?

– Du har ein paradoksal situasjon no der styresmaktene i Qatar, då dei vart utfordra på dei skeive sine rettar under fotball-VM, sa: Alle er velkomne. Saudiarabiske styresmakter seier det same. Amerikanske styresmakter seier faktisk det motsette, svarar Tangberg i Amnesty Internasjonal Noreg.

Heldahl deler ikkje den same bekymringa for LGBTI-personar under neste års VM.

– Eg ser ikkje at det skal bli eit problem. No hadde ein nettopp eit VM i Qatar, og om ni år er det VM i Saudi-Arabia. Det er eit større problem for dei meisterskapa enn i USA. I eller rundt amerikanske storbyar er minoritetsgrupper ein betydeleg del av bybildet og som regel godt varetatt, seier han.

VM i USA, Canada og Mexico startar 11. juni neste år og varer fram til 19. juli.