Full strid om Noreg bør sette opp sine «greatest hits»

– Her på kontoret går debatten høgt, seier dagleg leiar på Litteraturhuset i Bergen, Hjørdis Losnedahl.

Rundt bordet diskuterer kollegiet kva bøker som forsvarer ein plass på ei liste over dei viktigaste verka i Noreg.

Sjå kva bøker dei foreslår lengre ned.

Bakgrunnen for diskusjonen er eit forslag på Stortinget om å sette ned eit utval som skal «slå fast» kva som er dei største og beste kunstverka i norsk historie.

Fredag går høyringsfristen ut.

– Kulturen er dynamisk. Lister er statiske

Målet med best of-lista er å gi nye og gamle landsmenn «nyttige referansar» og å «gjere tydeleg og tilgjengeleg» kva som bind nasjonen saman i ei fragmentert tid.

«I ein digital og globalisert tidsalder treng Noreg ein diskusjon om kva som er felles for heile det norske samfunnet», skriv forslagsstillarane frå Høgre.

Venstre-politikar Jacob Nødseth seier at dei folkevalde «heller bør bruke tida på å styrke kulturbudsjetta»:

– Kulturen er dynamisk og inkluderande; lister er statiske og ekskluderande, seier han.

Når han blir pressa, har han likevel desse forslaga:

– Eit teikn på ein kultur i krise

Tidlegare forsøk på å skipe ein norsk kulturkanon (i 2006 og 2017) fekk aldri bein å gå på, og kulturminister Lubna Jaffery (Ap) går langt i å dømme initiativet nord og ned.

Ho viser til at rangeringar og pidestallar er «ekskluderande», og at lengten etter å vedta ein «fasit» på kulturfeltet er like naiv som han er umogleg:

– Kultur blir kontinuerleg utvikla i møte mellom menneske og lèt seg ikkje «slå fast» slik forslagsstillarane ser for seg.

Litteraturprofessor ved Universitetet i Bergen, Frode Helmich Pedersen, kallar det politiske initiativet «eit teikn på ein kultur i krise».

Sjølv om han reknar seg som kulturkonservativ («i den forstand at eg meiner at det bør undervisast i kanon i norsk skole og høgare utdanning») ser han fleire problem med å lage «ei slags nasjonal pensumliste».

– Same korleis lista ser ut, vil det bli protestar.

– Og dei omsyna som ein komité må ta vil fort føre ut av det estetiske og over i det politiske eller ideologiske.

Om han likevel skal peike ut eit knippe verk, vel han desse:

– Eit verdikonservativt og nasjonalistisk prosjekt

I eit skriftleg svar til Stortinget viser kulturministeren til at sjølve kanoniseringa gjerne utartar til det motsette av hensikta (ikkje samling, men kamp og splitting), og at kostnaden («160 millionar kroner») er for høg.

Fleirtalet rundt bordet på Litteraturhuset i Bergen konkluderer på same vis:

Noreg har allereie eit levande ordskifte om klassikarane, og treng ikkje eit «verdikonservativt og nasjonalistisk» forsøk på å koke dette ned til ei statsautorisert liste.

– Men ein open og god diskusjon om litteratur er alltid bra, presiserer Losnedahl.

Sjå kva bøker ho vil kanonisere under:

– Arbeidarpartiet ser ikkje alvoret

Stortingsrepresentant Haagen Poppe (H), som står bak forslaget, svarer at han har støtte frå nok kulturkonservative kollegaer på Stortinget til at eit fleirtal er innanfor rekkevidde.

Han legg til:

– At Arbeidarpartiet stiller seg imot dette initiativet, viser etter vårt syn at dei ikkje ser alvoret i tida vi står i.

– Vi treng fleire felles referansepunkt og anker i samfunnet. Ein kulturkanon vil bidra til dette, og eg trur stortingsfleirtalet er einige.

Stortinget tar endeleg stilling til forslaget i februar neste år.

I mellomtida har Minerva og Klassekampen kåra høgre- og venstresida sin kanon.

Direktør for Nynorsk kultursentrum, Olav Øyehaug Opsvik, støttar impulsen bak forslaget. Iallfall eit stykke på veg.

– Det er behov for ein god offentleg samtale om kva som rører seg i norsk kultur i ei tid der små, sjølvstendige nasjonalstatar som Noreg blir pressa frå fleire hald, seier han.

– Men det bør ikkje vere ei liste som ein statleg autoritet skal stemple som «dei viktigaste» verka.

Dette er forslaga hans: