Forlaget Oktober stadfestar dødsfallet i ei pressemelding.
– Dag Solstad døydde fredag kveld 14. mars av hjartestans etter eit kort sjukehusopphald med kona si Therese Bjørneboe ved si side.
Solstad var ein av vår tids mest sentrale romanforfattarar i Noreg. Han var mest kjent for romanane sine, men skreiv også essay og artiklar.
I tillegg skreiv han fleire reportasjebøker om VM i fotball saman med kollegaen Jon Michelet.
Den kjente forfattaren døde fredag kveld 14. mars. Han vart 83 år gammal.
– Det er umogleg å sjå for seg norsk litteratur utan Dag Solstad. Bøkene hans har begeistra og overraska lesarar gjennom seksti år, og gong på gong fornya og utvida han romansjangeren, seier forlagssjef Ingeri Engelstad.
Han vil bli djupt sakna, seier Engelstad.
– Han sette sitt sterke preg på norsk litteratur og norsk litterær offentlegheit, han var eit kraftsentrum for forlaget Oktober og for norsk litteratur.
Dag Solstad og Jon Michelet gav ut seks reportasjebøker frå fotball-VM. Den siste kom i 2014. Då fekk også Morten Pedersen og Tom Stalsberg vere med på laget.
Foto: Fredrik Varfjell / NTBSolstad debuterte i 1965 med novellesamlinga «Spiraler». To år seinare kom kortprosasamlinga «Svingstol», før han romandebuterte med «Irr! Grønt!» i 1969.
Frå 1966 var han ein del av redaksjonen som gav ut det radikale tidsskriftet Profil saman med blant andre Jan Erik Vold og Espen Haavardsholm.
– Unik evne til å fornya seg
For berre litt over ein månad sidan publiserte Solstad eit nytt verk. NRKs litteraturmeldar Knut Hoem gav boka terningkast på øvste nivå.
– For alle som er genuint opptekne av litteratur, meg inkludert, er dette ein veldig trist dag, seier Hoem til NRK.
– Men forfattarskapen hans lever vidare til dei grader. Det er så mange skjulte skattar som nye generasjonar vil oppdaga på nytt.
Litteraturkritiker Knut Hoem.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTBHoem seier Solstad har vore tonegivande heilt sidan han først debuterte.
– Han har ei heilt unik evne til å fornya seg, omtrent kvart tiår. På seksitallet skreiv han eksperimentell, leikande modernisme. På syttitalet vart han politisk og forandra stil fullstendig.
Hoem omtaler Solstad som den største forfattaren i sin generasjon. Selv har han vore hekta sidan han leste romanen «1987» på gymnaset.
– Når det gjeld nivået på denne forfattarskapen, skal ein leita lenge for å finna nokon som ikkje meiner han er den største forfattaren gjennom norske tider.
Lubna Jaffrey
Kultur- og likestillingsminister (Ap).
Dag Solstad kjem til å bli ståande som ein av våre aller største forfattarar, seier kulturminister Lubna Jaffery til NTB etter nyheita om bortgangen til romanforfattaren.
– Dette var veldig trist. Dag Solstad kjem til å bli ståande som ein av våre aller største forfattarar. I seks tiår har den unike pennen hans og forteljingar gripe og engasjert oss.
Jonas Gahr Støre
Statsminister og leiar i Arbeiderpartiet.
Jonas Gahr Støre meiner Solstad forma norsk sjølvforståing og samfunnsdebatt gjennom mange tiår.
– Han hadde ein særeigen og karakteristisk stil, og eit skarpt blikk som utfordra oss, bevega oss og fekk oss til å sjå Noreg og verda på nye måtar, seier Støre til NTB.
Han legg til at han personleg har sett stor pris på Solstads bøker, og at han har hatt fleire personlege møte og samtaler med forfattaren opp gjennom åra.
– Arbeidet hans vil halda fram med å engasjera og inspirera nye lesarar. I dag går mine tankar til familien hans og nære.
Mads Nygaard
Forlegger og konsernsjef i Aschehoug.
– Dette er eit stort tap. Han var, etter oppfatninga til mange, Noregs fremste forfattar og ein venn eg har kjent i meir enn tretti år, skriv Nygaard om Solstad på Facebook.
Nygaard seier Solstad har sett djupe spor, både som forfattar og menneske.
– Ingen var som han. Å lesa Solstad gir ei oppleving som ikkje liknar på noko anna, skriv han.
– Noreg og forlaget har mista ein av våre vår fremste forfattarar, men tapet er sjølvsagt størst for familien. Me tenkjer på dei no.
Inger Merete Hobbelstad
Kulturkommentator i NRK
Hobbelstad seier Noreg har mista av sine mest markante og hylla forfattarar - og den mest trufaste følgjevennen sin.
– I tiår etter tiår vov Dag Solstad seg inn i etterkrigs-Noreg, gjennom ulike sjangrar og uforgløymelege hovudpersonar. Der levde det politiske saman med blikket for dei anstrengde og skjelvande situasjonane, der stoltheit og uvisse låg og dirra. Det er ikkje mange forfattarar forunnte å laga ein skikkelse som nærast blir eit ståande språkleg uttrykk.
Kjem enda ei bok
Solstads siste bok er ikkje publisert enno. Den kjem i løpet av 2025.
Opphavleg ville Solstad at ho skulle givast ut 20 år etter hans død. Så ombestemde han seg.
No kjem den posthumt likevel.
Til NRK seier forfattar Jan Kjærstad ein alltid har måtta forhalde seg til Solstad sine bøker.
– Det er eit stort kompliment. Dei fleste forfattarskap går inn det eine øyret og ut det andre. Kvar gong det kjem ein ny Dag Solstad-utgiving så leser ein han. Her er det ting som setter i gang tankar i deg, som kvesser deg.
Ein kan aldri vere sikker på kva som skjer med ein forfattar sine bøker i framtida. Ifølgje Kjærstad gløymes nokon alt for fort.
– Når det gjeld Dag Solstad, er eg temmeleg sikker på at hans forfattarskap er av så høg karat at han kjem tilbake. Det kjem til å bli huska, lest, diskutert og snakka om veldig lenge.
Dag Solstad sitt forfattarskap
Litteraturen til Solstad låg tett på samtida, og endra stil for kvart tiår han skreiv.
Blei sett pris på
Solstad har fått ei rekke utmerkingar for bøkene sine. Han har blant anna fått Kritikerprisen tre gongar.
Han fekk Nordisk råds litteraturpris i 1989 for romanen «Roman 1987».
I 2006 fekk Dag Solstad Brageprisen for romanen «Armand V. Fotnoter til ein uutgravd roman». Han fekk også Brageprisens heiderspris i 1998.
Foto: HEIKO JUNGE / SCANPIXI tillegg har han fått Aschehougprisen, Gyldendalprisen, Brageprisen og Svenska Akademiens nordiske pris.
2011 blei Solstad tildelt Statens æreslønn.
Før Dag Solstad døydde, byrja Leseklubben på hans mest elska bok:
NRK rettar: I ein tidlegare versjon vart Lubna Jaffreys uttale forveksla med uttalen frå Mads Nygaard. Feilen vart retta klokka 13.30.
Publisert 15.03.2025, kl. 12.14 Oppdatert 15.03.2025, kl. 13.56
English (US)