Bot i bufféen

Restauranten Hon San har asiatisk buffé der kundane får ete så mykje dei vil for 365 kroner.

Tilbodet er populært, men det var ikkje alle som klarte å styre seg.

Bufféen hadde ei bakside: Matsvinn.

– Når du ser masse freistande mat, så er det veldig lett å ta meir enn du klarar å ete, seier Lee Man Hong.

Kjøkkensjefen tenkte i årevis på korleis han kunne få kundane til å kaste mindre.

Løysinga fann han på ei reise i Asia.

100 kroner i bot for dei som legg igjen mat på fatet.

– No ser eg at kundane tenker seg om når dei forsyner seg, seier Hong.

Usikker statistikk

– Eg synest det er råtøft at dei tør å prøve dette, seier forskar Aina Stensgård ved Norsk institutt for bærekraftsforskning.

Dei reknar med at 451.600 tonn etande mat gjekk i søpla her i landet i 2023.

Det svarar til 82,3 kilo matsvinn per person i året. Det meste av svinnet skjer i norske heimar og i jordbruket.

Forskarane trur serveringsbransjen står for omtrent 4 prosent, men tala er usikre.

Norsus starta kartlegging i 2017, men pandemien stakk kjeppar i hjula. I tillegg er det ei stor næring med mange drivarar.

– Det er lettare å kartlegge daglegvare der det er nokre få store aktørar. Når du har fått med dei, så har du kjempegode tal. Men i restaurantbransjen er det fleire tusen eigarar. Då er det mykje vanskelegare å finne eit system som passar for alle, seier Stensgård.

Rapporteringa er frivillig og det er svært få restaurantar som tek del.

– Det vi veit heilt sikkert er at buffé er ein drivar for matkasting. Eit innføring av bot trur eg kan vere ein «gamechanger», men då må fleire tørre å ta det i bruk, seier Stensgård.

Stor endring

I vår vedtok Stortinget ei ny lov mot matsvinn, men i fyrste omgang vil den berre gjelde for store verksemder.

Hon San innførte bot for litt over eit år sidan og kjøkkensjefen meiner han har funne ei god løysing.

– Endringa har vore svært stor. Vi kastar nesten ikkje mat lengre. Folk et opp alt og smiler. Det er kjempehyggeleg, seier Hong.

– Har du delt ut mange bøter?

– Bere to. Den eine hadde lagt igjen eit halvt kilo kjøtt og 20 scampi på fatet. Då har ikkje eg dårleg samvit for å ta 100 kroner ekstra.

– Då du annonserte dette på Facebook kommenterte enkelte at det var ein utspekulert måte å tene meir pengar på. Kva svarer du til det?

– Om dette var for å tene meir pengar, så har det vore eit dårleg tiltak. Vi har jo berre fått inn 200 kroner. Men det er klart at vi sparar pengar på å redusere matsvinn. Det er bra for alle det, seier Hong.

Hos Hon San kan kundane velje mellom ulike asiatiske freistingar. «All you kan eat» men ikkje meir.

Per-Ivar Kvalsvik / NRK