Vel vekk ultraprosessert mat med app

Medan dei handlar i matbutikken, skannar sambuarane Ida Nordengen og Vegar Moen varene dei vurderer å kjøpe.

Men det er ikkje prisen dei er ute etter.

– Vi prøvar å unngå ultraprosessert mat så langt det går, seier Ida, i det ho sett attende eit glas med syltetøy.

Sambuarane har sjølv utvikla ein app, kalla «Frifor», som seier kor mykje behandling maten i hylla har fått.

300.000 lasta ned

Dei lagde appen saman først og fremst fordi Ida fekk cøliaki.

Appen skulle hjelpe ho og andre med same sjukdom med å velje bort mat med gluten.

Men etter at dei la inn funksjonen for å sjå kva slags mat som er ultraprosessert, tok appen av.

Til no har over 300.000 nordmenn lasta ned appen, og 17.500 personar er betalande abonnentar.

Den var blant topp ti lasta ned appar i fleire månadar.

– Det er gøy. Vi er audmjuke til det, fordi vi har fått eit stort ansvar, seier Vegar.

Dei ønsker å gje folk god informasjon om maten dei et.

– Mat er viktig og det råkar alle. Vi ønsker å bidra til at folk kan velje rein mat, seier Vegar.

– Og det treng ikkje vere vanskeleg eller dyrt, legg Ida til.

Kan vere skadeleg

Men det er usemje om kor farleg ultraprosessert mat er.

Klinisk ernæringsfysiolog Inge Lindseth er ikkje i tvil om at høgt behandla mat er skadeleg.

– Nyare forsking tydar på at dette kan gje plagar vi har mykje av i samfunnet, seier ernæringsfysiologen.

Han ramsar opp blant anna tarmbetennelsar, og auka risiko for kreft og overvekt, og kritiserer arbeidet med dei nye kostråda.

Men Helsedirektoratet seier at dei ikkje har godt nok grunnlag for å seie at ultraprosessert mat er skadeleg for helsa.

– Det er ikkje god nok dokumentasjon på at prosesseringsgrada seier noko om korleis helsa blir råka. Det viktigaste er å sjå på kva produkta inneheld, seier Linda Granlund.

Ho er divisjonsdirektør folkehelse og førebygging i Helsedirektoratet.

Vil gjere det enklare

Attende i butikken står sambuarane framfor kornblandingane.

Der ser dei både havregryn og frukostblandingar.

Begge har myndigheitene sitt nøkkelhol-merke, men frukostblandingane er ultraprosessert.

– Det betyr ikkje at det er sunt, når du knytt det til ultraprosessert mat, seier Ida om nøkkelhol-merket.

Vegar Moen trur merket ikkje gjer det enklare å ete sunn mat.

– Då hadde nok ikkje 300.000 personar lasta ned appen, viss det hadde vore nok, seier han.