Skal avsløre brot på buplikta: – Det blir ein død by om folk skal halde på sånn

– Det er Oslo-folk som berre kjøper opp eigedommar for å bruke dei om sommaren. Det blir heilt feil. Det er veldig mange som gjer det, meiner Eva Karlberg bestemt.

Ho bur i Kragerø, og er veldig glad i byen sin. Året rundt.

Ho er ein sterk tilhengar av buplikt, og opptatt av at dette blir følgt opp av kommunen.

– Eller blir det ein død by resten av året, meiner ho.

Store variasjonar

Tal frå Landbruksdirektoratet viser at litt over 40 kommunar i Noreg har ei form for buplikt.

Telemark har flest. Der har 10 av 17 kommunar buplikt.

Det har fram til nyleg vore ein sterk nedgang i kommunar som vel dette, men trenden går i fleire retningar.

I Kragerø skal kommunen føre strengare tilsyn med buplikta, etter at ho blei innført i 2009.

Nabokommunen Risør skrota på si side heile ordninga i 2023.

Andre stader igjen gjeld buplikta berre for delar av areala i kommunen.

Eit eksempel er Arendal, der ein først oppheva buplikta i 2014, for deretter å delvis innføre på nytt henne i 2023.

I Lindesnes har dei også delvis oppheva buplikta i store delar av Lindesnes, men ho blir behalde i to kystnære område.

Fellesnemnaren for kommunane er målet om at folk skal bli buande. Og aller helst at fleire flyttar dit.

Så er spørsmålet korleis ein når dette målet.

Fungerer buplikt som verkemiddel?

– Må tenke nytt

Ikkje heilt, meiner Carsten Pihl i organisasjonen Huseierne, der han er leiar i avdelinga for politikk, samfunnskontakt og berekraft.

Han opplever at buplikta i praksis betyr at kommunane vil tvinge folk til å bu der, og meiner dei burde tenke annleis.

– Viss det er sånn at folk ikkje ønsker å bu i kommunen, så er det nok nokre andre årsaker enn bustadtilgangen, meiner Pihl.

Han trur arbeidsplassar, barnehagar og helsetilbod er langt meir utslagsgivande for om folk vel å bu i ein kommune enn buplikta.

– Dette er ein diskusjon vi kjem til å få meir og meir av i Noreg framover, meiner Pihl.

Strammar grepet i Kragerø

Kragerø er ein av byane der ein har valt å stramme grepet, for å avsløre folk som bryt buplikta.

– Om ein til slutt ikkje oppfyller buplikta, så kan vi i verste fall krevje at bustaden blir seld, seier Kai Johansen. Han er rådgivar ved byggesaksavdelinga i Kragerø kommune.

Lokalavisa KV melde nyleg at Kragerø strammar grepet rundt ordninga, og skal ha stort fokus på å følge opp moglege lovbrot i tida framover.

I første omgang følger byggesaksavdelinga opp personar som har kjøpt bustad dei siste åra, men vil også undersøke konkrete tips om lovbrot frå publikum.

Dette gjeld både hus i sentrum og på dei mange øyane utanfor sjølve byen.

Kommunen har blant anna sendt ut brev til ei rekke bustadeigarar der dei ber om ei forklaring for kvifor huset deira står tomt.

Da kjem responsen ofte fort, erfarer Johansen.

– Dei fleste er kjappe med å svare. Da kjem dei enten med nokre unnskyldningar, eller tar grep for å komme i mål.

– Er det mange som bevisst brytar reglane?

– Nokon er det sjølvsagt.

Han opplever at innbyggarane er opptatte av at reglane blir følgde.

– Da har vi ei plikt til å følge opp.

– Forvitrar

Peder Oddvar Ellingvåg, innbyggar i Kragerø, meiner buplikta har ein viktig funksjon.

– Det forvitrar jo om det ikkje er buplikt og folk flyttar ut, meiner han.

Han trur mange omgår reglane bevisst.

– Særleg ute i skjergarden. Der er det mange eigedommar som blir selde med stor avanse.