Raymond (36) er delvis ufør: – Gir meg skam­følelse

– Når eg for eksempel skal møte kvinnfolk, og må seie at eg er 50 prosent ufør, gir det meg ei skamkjensle, seier Raymond Anthony Rochell.

36-åringen har jobba lenge med psyken sin for å unngå å ende opp som uføretrygda.

Men med diagnosen hans blei det for krevjande.

– Eg måtte svelge stoltheita mi i desember og søke om å bli delvis ufør.

Rochell går nå på arbeidsavklaringspengar (AAP) mens han er i arbeidstrening hos Jæren industripartnar.

I påska kom AAP-tal for Noreg til og med mars. Dei viser at meir enn 11.000 fleire fekk AAP i Noreg enn eitt år før.

4,6 prosent av oss mellom 18 og 67 får nå AAP.

Planen til Rochell er at han skal jobbe der i ein 50 prosent stilling mens han er 50 prosent ufør.

Fleire blir uføretrygda

I 2024 var det 373.000 personar som fekk uføretrygd. 30.800 av dei var nye uføretrygda, mens 24.400 personar slutta å få uføretrygd. Tal til og med mars kjem seinare i vår.

Talet på uføretrygda auka altså med 6400 personar i 2024.

– Eg kjenner eg må skjule meg litt. Det er eit statusjag i samfunnet i dag, men eg prøver å ikkje la det å bli ufør definere meg som menneske.

Rochell har ein diagnose som gjer at eit aktivt arbeidsliv kan vere ei stor utfordring. I tillegg fortel han at han slit med psykogen smerte.

Han ønsker ikkje å offentleggjere diagnosen, men NRK er kjent med den.

Arbeidsministeren: – Skal ha godt samvit

Arbeids- og inkluderingsminister Tonje Brenna (Ap) er kjent med at fleire synest beskjeden om uføretrygd kan vere vanskeleg og skuffande.

– Eg møter mange uføre i jobben eg har. Felles for dei er at det aldri var verken planen eller draumen å bli ufør, seier Brenna.

Ho legg også til at ein ikkje bør kjenne skam over å vere sjuk og få uføretrygd.

– Velferdsstaten vår er til bruk, ikkje til pynt. Vi er alle med på å spleise på uføretrygd til dei dagane vi ikkje kan leve av vår eiga inntekt. Ein skal få uføretrygd med godt samvit.

Ho etterlyser openheit rundt problemstillinga, og oppfordrar folk til å vise forståing.

– Treffer du nokon som er uføre, eller er i ferd med å bli det, vis litt ekstra omsorg og forståing for den vanskelege situasjonen det er for den du snakkar med.

Uføretrygda og i jobb

Ein kan ikkje sjå på Rochell at han er sjuk. Dette kan gjere det vanskeleg for andre å forstå situasjonen hans, opplever han sjølv.

– Eg ønsker at folk skal forstå meg og ha empati.

Han fortel at både helsevesenet og Nav støttar han, og meiner at det å bli 50 prosent ufør er det rette for han.

– Det er vanskeleg å forklare. Eg kan trene og skru, men smerter lever eg med. Det er som at det boblar i heile kroppen.

Når Rochell fortel om fortida si, beskriv han ein uuthaldeleg kvardag.

– Eg kunne ikkje leve. Eg ønskte å døy. Det var bittert og tungt.

Nå ser han lysare på framtida.

– Med ei uføretrygd vil eg klare å yte når eg først er på jobb.

Held ikkje å vere deprimert eller sliten

Cathrine Dalane er avdelingsleiar i Nav Sandnes. Ho fortel at det er viktig å inkludere dei uføre, enten om det er i det ordinære arbeidslivet eller i det frivillige.

– Det å få ei uføretrygd betyr ikkje at ein ikkje kan gjere noko. Ein har mange ressursar likevel.

Vidare seier Dalane at det er viktig å sjå på dei uføre som menneske og at det er veldig individuelt kva dei ulike menneska har behov for.

– Det er berre det at dei har økonomisk støtte frå Nav.

Ho fortel at det er ein lang prosess å vurdere om ein person burde bli ufør, og at det ikkje er nok å vere deprimert eller sliten.