Planlegg gigantutbygging av datasenter: – Dette er vi svært kritiske til

– Eg forstår godt at det finst ein skepsis om ein tenker at TikTok skal komme til Sarpsborg og produsere kattevideoar. Det bildet er veldig unyansert.

Det seier ordførar Magnus Arnesen (H) om datasenteret som blir planlagt på Hasle i Sarpsborg.

Datasenteret er berre eitt i rekka av planlagde datasenter i Noreg.

Regjeringa reknar nemleg datasenter som kritisk digital infrastruktur, og ønsker å sikre at norske data blir lagra på norsk jord. Difor presenterte dei i sommar ein ny datasenterstrategi.

Aukar fort

Sidan den gongen har talet på registrerte datasenter auka fort.

1. juli var det registrert 58 datasenter i Noreg. Knappe fem månader seinare er det registrert 79 datasenter i Noreg.

Det er ein auke på 36 prosent.

Fleire store prosjekt er allereie i gang, og fleire blir planlagde rundt om i landet.

• I 2023 opna Noregs største datasenter på Hamar, der TikTok lagrar millionar av videoar.
• IT-giganten Google byggjer no det som kan bli eitt av dei største datasentera i verda i Skien.
• Det nye KI-senteret Stargate Norway i Narvik, kan føre til stor auke i straumprisane i Nord-Noreg.

Vil bygge i skogsområde

Byggeprosjektet i Sarpsborg er ikkje blant dei registrerte datasentera. Det krevjast både reguleringsplan og konsekvensutgreiing først, og dette arbeidet er no sett i gang.

I eit brev der det blir varsla om oppstart, skriv kommunen at området er planlagt for storskala datasenter (hyperscale) med blant anna køyrevegar, energianlegg, pumpestasjon, prosess- og kjølevatn.

Området er på cirka 2152 dekar, omtrent på størrelse med Monaco.

I dag er dette eit skogsområde, der det også er myr og noko dyrka mark.

Nå blir det planlagt datahallar, administrasjonsbygg, elkraft-område, parkeringsplassar, logistikk- og transportområde og ein energisentral.

Eit datasenter i Østfoldbyen har vore ein idé sidan 2017. Området har blitt utvida mykje sidan første gong det blei foreslått.

Meiner det har blitt framstilt feil

I Sarpsborg er det selskapet DC Sarpsborg som vil bygge datasenter. Selskapet har ein stor eigardel frå Sarpsborg kommune sjølv.

Arnesen meiner at måten planprosessen er organisert på, ikkje er problematisk.

– Det er tette skott mellom kommunen som eig selskapet og sjølve planprosessen. Det er ikkje ein uvanleg måte å gjere det på i det stadiet vi er nå.

– Det har ein sett i Skien og andre byar der tilsvarande utvikling har skjedd. Kommunen er med i starten, og så, på eit eller anna tidspunkt, overlèt ein prosjektet til andre.

Arnesen meiner datasenter i Noreg har blitt framstilt feil tidlegare.

– Det er kanskje ikkje kommunisert godt nok kva slags konsekvensar dette får lokalt. Det er moglegheiter for mange arbeidsplassar. Både direkte på datasenteret, og ikkje minst gjennom ringverknadane i byggeperioden som blir over mange, mange år.

Han saknar tydelegare føringar frå regjeringa.

– Det er eit område der eg saknar nasjonal politikk. Kven ønsker vi som nasjon at skal etablere datasenter i Noreg, og korleis skal eigarskapen sjå ut?

Vil ha meir lagring av data

Regjeringa vil forby datasenter for utvinning av kryptovaluta, men ho ønsker fleire datasenter for lagring av data om borgarar i Noreg.

– Noreg skal bli blant dei mest digitaliserte landa i verda innan 2030, og datasenter for å lagre og prosessere data speler ei nøkkelrolle for å få det til, seier digitaliserings- og forvaltningsminister Karianne Tung (Ap).

Grunnen til at regjeringa ønsker forbod mot nye datasenter som vinn ut kryptovaluta, er at det gir mindre verdiskaping og færre arbeidsplassar.

Men Tung er einig med ordføraren i Sarpsborg om at det trengst ein tydeleg felles datasenterpolitikk i Noreg.

For å gi ei hjelpande hand til kommunane, la regjeringa fram ein rettleiar i 2023.

Den gir kommunane råd om forholdsreglar og kven dei bør kontakte ved førespurnader om å etablere datasenter – enten frå interessentar eller kommunen sjølv.

Delte meiningar

I Sarpsborg er det delte meiningar politisk om datasenterplanane.

– Dette er vi svært kritiske til, seier gruppeleiar i Raudt i Sarpsborg, Jan Petter Bastøe.

Bastøe meiner det er fleire grunnar til at ein ikkje bør gjennomføre utbygginga av datasenteret i Sarpsborg.

– Det kjem til å bruke vanvitig mykje straum, og den treng vi til andre ting. Og så legg det beslag på eit stort naturområde som blir brukt til fritidsaktivitetar og rekreasjon.

– Eg kjem til å fortsette å jobbe mot dette så lenge eg framleis har puls.

Bjørn Lande i KrF ser meir avventande på planane.

– I utgangspunktet så er det eit spennande prosjekt, men med moglege negative konsekvensar. Og da har vi stilt spørsmål om omfanget av det, spesielt med tanke på naturinngrep, fortel Lande.

Det er framleis mange år før det eventuelt står eit datasenter i Sarpsborg.

Prosessen som nå er sett i gang, er ei utgreiing av konsekvensane for naturen og nærområda.

Kan bli vedtatt i 2027

Ordførar i Sarpsborg, Magnus Arnesen, er spent på kva som kjem fram i utgreiingane.

– Vi må få gode fakta på bordet med tanke på kva konsekvensar det får for naturen og nærmiljøet.

Frist for innspel på områdereguleringa er 19. desember. Før fristen blir det halde eit ope informasjonsmøte.

Sarpsborg kommune skal deretter ta stilling til planprogrammet i februar 2026. Viss planen blir godkjent, vil konsulentselskapet utarbeide ein vidare plan som blir sendt inn hausten 2026, og som kommunen igjen skal behandle politisk.

Eit vedtak av planane i bystyret skal etter planen og utan forseinkingar, kunne vedtakast politisk av kommunen tidlegast i oktober 2027.