– Dette året er det «vinn eller forsvinn» for klimamåla i olje- og gassnæringa

GJESTEKOMMENTAR: Utan straum frå land blir det umogleg å sikre både aktivitet og klimamål i oljenæringa.

«I 2005 var utsleppa av CO₂ frå olje- og gassverksemda på 13,6 millionar tonn. I fjor var utsleppa redusert til 11,5 millionar tonn. Det går altså trått,» skriv Klaus Mohn. Bildet er frå Johan Sverdrup-feltet. Foto: Jon Ingemundsen

Det er oppgangstider for oljebransjen. Oppgangen i olje- og gassprisane som følgje av Russland sin invasjon av Ukraina er ein del av bakteppet. Men vel så viktig er den sjenerøse oljeskattepakka som blei innført i møte med covid-krisa for norsk næringsliv for fire år sidan. Resultatet er ei forbigåande bølgje av utbyggingsprosjekt som langt på veg er skapt av politikarane.

Høge ambisjonar for klimakutt

Saman med oljeskattepakka vedtok Stortinget eit krav om at olje- og gassnæringa måtte halvere utsleppa av CO₂ innan 2030, målt mot 2005-nivået, for slik å støtte opp om nasjonale ambisjonar og mål for klimapolitikken. Førebels status for arbeidet er gjort opp av Konkraft, som er ein samarbeidsarena for partane i arbeidslivet i og rundt den norske olje- og gassverksemda.

«Mulighetsrommet våren 2024 viser at det er blitt enda mer krevende å nå 2030-målet sammenlignet med i fjor», heiter det frå Konkraft. Utviklinga gjennom inneverande år vil avgjere om det blir «vinn eller forsvinn» for klimamåla i olje- og gassnæringa.

Med nær 25 prosent av samla CO₂-utslepp i Norge, blir utviklinga i utslepp frå olje- og gassnæringa nær sagt avgjerande og for dei nasjonale ambisjonane om utsleppskutt mot 2030. I 2005 var utsleppa av CO₂ frå olje- og gassverksemda på 13,6 millionar tonn. I fjor var utsleppa redusert til 11,5 millionar tonn. Det går altså trått. For å nå 2030-målet må ein kutte ytterlegare 4,7 millionar tonn i årlege utslepp i løpet av dei neste sju åra.

Energieffektivisering og havvind

Brorparten av utsleppa på norsk sokkel kjem frå eit stort energiforbruk i utvinning og prosessering, som igjen er basert på fossilbasert kraftproduksjon til havs. For å få bukt med utsleppa har ein tre alternativ. Det eine er å ta i bruk teknologi som gjer at utvinninga blir meir energieffektiv. Då vil ein kunne halde utvinninga ved lag, men med mindre energiforbruk og lågare utslepp av CO₂. Her er det gjort interessante tiltak. Men etter at dei lågaste fruktene er plukka, blir slike tiltak raskt veldig kostbare. Så kostbare at ein i somme tilfelle risikerer at utvinninga blir ulønsam.

Det andre alternativet er å erstatte den fossilbaserte kraftproduksjonen til havs med straum frå fornybare energikjelder. Her er det havvind som har vore drøymeløysinga, med håp om at høge kostnadar ved utslepp kunne gjere utbygging av vindkraft til havs til ein lønsam geskjeft for oljeselskapa.

Straum frå land er mest attraktivt

Men her er det nok ein del som har forrekna seg. For vindkraft til havs har vist seg å koste meir enn mange hadde håpa på. Utan stønad frå staten er det i dag ikkje rekningssvarande å bygge ut vindkraft til havs. I tillegg kjem at den stabile forsyninga av gasskraft på plattformene ikkje fullt ut kan erstattast av ustabil vindkraft. Med vindkraft treng ein dermed ei reserveløysing for periodane med liten eller ingen vind.

For slike tilfelle kan ein la gasskraftverka stå, eller ein kan få reservekraft frå land. I det første tilfellet vil verknaden på utsleppa bli mindre, og ein del av vinninga ville gå opp i spinninga. Reserveløysinga vil uansett føre med seg store ekstrakostnadar. Om gassturbinane blir ståande på plattformene, er det oljeselskapa som vil bere desse tilleggskostnadane. Med kraft frå land vil kostnadane bli delt med hushald og føretak i Fastlands-Noreg. Opprusting av kraftnettet blir nemleg fordelt på alle som kjøper straum. Ein eventuell auke i kraftprisen som følgje av elektrifiseringa av oljeverksemda er og ein kostnad som blir delt av alle, sjølv om høgare straumpris kan støtte opp om lønsemda for havvind og andre sider i klimapolitikken.

Meir av det same

Med høge CO₂-kostnadar, CCSCCSCO2-fangst og -lagring som let vente på seg og vindkraft som ikkje svarer seg, forstår ein at elektrifisering med straum frå land står fram som det mest attraktive alternativet for oljeselskapa. Då slepp ein unna investeringar i ulønsam havvind, ein får stabil kraft til akseptable prisar, samstundes som kostnadane ved elektrifiseringa kan delast.

Om den politiske motstanden mot elektrifisering med landstraum skulle bli for stor, kan det bli umogleg for oljeselskapa å nå klimamåla utan tiltak som gjer at utvinninga blir ulønsam, åtvarar Konkraft. I så fall vil klimapolitikken gå ut over aktiviteten på norsk sokkel. Og nettopp redusert aktivitet er det tredje alternativet for å få bukt med utsleppa i den norske olje- og gassverksemda.

For interessene i og rundt norsk olje- og gassverksemd er eit slikt utfall nær sagt uhøyrt, og med «utvikle, ikke avvikle» som politisk mantra for næringa sit det langt inne for dei store politiske partia å akseptere at klimapolitikken skulle ha konsekvensar for aktivitet og sysselsetting på norsk sokkel.

Enden på visa blir etter alt å døme at oljenæringa arbeidar vidare med tiltak som kan betre energieffektiviteten i alle delar av verksemda, at alle interesser rundt olje- og gassnæring pressar hardt for vidare elektrifisering med landstraum og at næringa og regjeringa står samla om at aktivitet og sysselsetting skal haldast ved lag. Så får det heller våge seg om klimamåla ryk.

@mohnitor

Foto: Jon Ingemundsen