2 weeks ago
19
Denne artikkelen er produsert og finansiert av Norsk Polarinstitutt - les mer.
For første gong på over ti år er kartserien Svalbard 1:250000 fornya. Karta viser tydelege følgjer av klimaendringane.
Flyfoto av Longyearbyen frå 2024. (Flyfoto: Norsk Polarinstitutt)
– Dette er dei nyaste og mest komplette kartdata vi har for heile Svalbard, seier kartograf Roger Hagerup.
Den nye utgåva består av fem kartblad som dekkjer heile Svalbard og er no klare for sal – ferske rett frå trykkeriet.
Kartserien viser terreng og landskap med detaljar som kystliner, isbrear, elvar, vegar, bygningar og stadnamn, forklarar Hagerud.
Karta er trykte på papir og kan kjøpast i bokhandlarar, på Svalbard museum og i Norsk Polarinstitutt sin nettbutikk.
Topograf Roger Hagerup har leia arbeidet med dei nye karta. Karta finst berre i bretta utgåver. (Foto: Elin Vinje Jenssen / Norsk Polarinstitutt)
Karta speglar klimaendringane
Dei nye karta byggjer på flyfotografering på Svalbard frå perioden 2008–2012, kombinert med ferske satellittdata frå 2024 for brefrontane.
Dei sistnemnde data viser tydelege endringar i brefrontar. Desse er markerte med stipla linjer i karta.
Slik sett kan óg kart vere tidsvitne til klimaendringar.
Smeltinga av isbreen er tydeleg merkbar mellom 2010 (venstre) og 2024 (høgre). Biletet er frå Kronebreen oppe til høgre og Kongsvegen som kjem inn nedanfrå i Kongsfjorden. (Flyfoto: Norsk Polarinstitutt)
Isbreane på Svalbard smeltar, og brefrontane trekkjer seg tilbake med større fart no enn for få tiår sidan, hovudsakleg på grunn av global oppvarming.
Tilbaketrekkinga går raskare for brear som kalvar ut i sjøen. Det er fordi varmare havvatn akselererer smeltinga ved brefronten.
Tidlegare i år har vi mellom anna kunna lese om smelterekord for Svalbards største isbre, Austfonna.
Den største utfordringa har vore å forenkle vassdata
Kartografi er tidkrevjande arbeid. Kvart kart er resultatet av mange timar med kartproduksjon.
Hagerup fortel at den største utfordringa denne gongen har vore å forenkle vassdata for å gjere karta godt leselege. Særleg elvar som Sassenelva og Reindalselva i Nordenskiöld Land kravde omfattande arbeid for å vise elveforløpa pent i denne målestokken.
– Det handlar om å gjere store mengder data om til noko som gir meining for brukarane, forklarar Hagerup.
Karta er nøye korrekturleste av kollegaer. I tillegg har dei fått oppdatert informasjon på baksida frå Sysselmesteren på Svalbard.
Den største utfordringa har vore å forenkle vassdata for å gjere karta godt lesbare. På biletet ser vi Reindalselva og Stormyrvatna i Nordenskiöld Land. (Foto: Hallvard Strøm / Norsk Polarinstitutt)
Nye namn og endra grenser
Sidan førre utgåva av karta frå 2010, som den gongen brukte 20 år gamle data, har óg nokre av namna endra seg.
Eit døme er at Nordenskiöld Land nasjonalpark no heiter Van Mijenfjorden nasjonalpark. Verneområdet har også fått utvida grenser.
Det har óg kome til fleire nye stadnamn sidan sist etter at publikum har sendt inn framlegg til namnekomiteen for polare stadnamn.
Komiteen har mellom anna vedteke at øygruppa Ryke Yseøyane no skal få namn på kvar av dei tre øyane – Ytterøya, Steinøya og Heimøya – etter framlegg frå innbyggjar Eva Therese Jenssen i Longyearbyen.
Kartserien Svalbard (S250) består av fem kartblad som viser terrenget på jordoverflata. Naturlege og menneskeskapte former er viste, til dømes kystliner, isbrear, vegar og bygningar. Karta viser óg stadnamn og ulike typar grenser. (Kart: Norsk Polarinstitutt)
Verktøy for alle som ferdast ute
Kartserien gir oversikt over heile øygruppa og er eit viktig hjelpemiddel for alle som planlegg ferdsel over større avstandar.
Dei blir mykje brukt av både turistar, forskarar, lokale operatørar og fastbuande, fortel Hagerup.
– Karta passar for dei som ferdast ute i terrenget. Dei gir eit godt bilete av landskapet slik det faktisk ser ut.
Ryke Yseøyane har sidan sist det blei laga kart frå området fått namn på kvar av dei tre øyane: Ytterøya, Steinøya og Heimøya. (Foto: Harald Faste Aas / Norsk Polarinstitutt)
English (US)